Το Μουσείο Θεοφίλου ανεγέρθηκε το έτος 1964 σε ένα προάστειο της Μυτιλήνης, τη Βαρειά, εκεί όπου γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά του χρόνια ο λαϊκός ζωγράφος, με έξοδα του Μυτιληνιού, φημισμένου καλλιτεχνικού εκδότη στο Παρίσι, Στρατή Ελευθεριάδη (TERIADE).

Το 1965 ο TERIADE το δώρησε στο Δήμο της Μυτιλήνης μαζί με 86 πίνακες του Θεόφιλου, από την ιδιωτική του συλλογή, και από τότε λειτουργεί ως Δημοτικό Μουσείο. Το κτίριο είναι κτισμένο με μυτιληνιά πέτρα σε χρώμα ροδί σκοτωμένο, που ταιριάζει απόλυτα με τον απέραντο ελαιώνα που το περιβάλλει.

Αποτελείται από τέσσερις συνεχόμενες αίθουσες, μέσα στις οποίες υπάρχουν 86 ζωγραφικοί πίνακες του Θεόφιλου.

Τα θέματα των πινάκων είναι παρμένα από την Ιστορία, Μυθολογία, Λαογραφία. Αναπαριστά επίσης σκηνές από την καθημερινή ζωή, ενδυμασίες, τοπία κ.ά.