ΙΕΡΟ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

Ο ναός του Απόλλωνα είναι το σημαντικότερο δημόσιο κτήριο της αρχαίας Ζώνης και παράλληλα το μοναδικό ταυτισμένο αρχαϊκό ιερό Απόλλωνα σε όλο το χώρο της Θράκης.

Ο ναός έχει διαστάσεις 9Χ15μ. , προσανατολισμό από Β προς Ν και σώζεται σε επίπεδο θεμελίωσης με τριβαθμιδωτή κρηπίδα στην νότια πρόσοψη. Έχει χαρακτηριστικά ναού πρόστυλου ή εν παραστάσι. Από τα σωζόμενα πήλινα αρχιτεκτονικά του μέλη φαίνεται ότι στην κύρια οικοδομική του φάση ήταν ιωνικού ρυθμού και χρονολογείται στα τέλη του 6ου π. Χ. αι. Αποτελεί το βασικό οικοδόμημα ενός εντυπωσιακά μεγάλου σε σχέση με το μέγεθος της πόλης συγκροτήματος, που καταλαμβάνει μια έκταση 65Χ105μ. στο κέντρο της πόλης. Ο χώρος του ιερού ορίζεται από περίβολο που σώζεται σε επίπεδο θεμελίωσης .

Το συγκρότημα αναπτύσσεται γύρω από πλακόστρωτο αύλειο χώρο και εκτός από τον ναό περιλαμβάνει δύο στοές και ερείπια από σύγχρονά του αλλά και μεταγενέστερα κτίσματα, που μαζί με πληθώρα νομισμάτων δηλώνουν χρήση του χώρου τουλάχιστον μέχρι και τον 4ο μ. Χ. αι.

Ο ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός ευρημάτων στο ναό ? ανάμεσα στα οποία ένας κορμός κούρου του 6ου π. Χ. αι. ένας από τους ελάχιστους σε όλη τη Β. Ελλάδα ? κάνει φανερή τη σημασία που είχε αυτό το οικοδόμημα τόσο για την εποχή του όσο και για την ανασκαφική έρευνα.

Η ταύτιση του ναού τεκμηριώνεται από την αναγραφή του ονόματος του θεού σε έναν ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό ? περίπου 300 - θραυσμάτων ενεπίγραφης κεραμικής από το εσωτερικό του, αλλά και τον περιβάλλοντα χώρο του. Τα ενεπίγραφα αυτά όστρακα έχουν όμως ιδιαίτερη σημασία,

γιατί μαζί με πέντε λίθινες επιγραφές ? η μια εκ των οποίων και το δίγλωσσο δημόσιο ψήφισμα? μας έδωσαν τα πρώτα ερμηνεύσιμα στοιχεία για την γλώσσα των Θρακών στην περιοχή αυτή. Χαραγμένες με ελληνικούς χαρακτήρες, αλλά ακατανόητες στην αρχή, αποδείχθηκε ότι αποτελούν τη μεγαλύτερη συγκέντρωση θρακικών επιγραφών που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα σε ολόκληρη τη Βαλκανική και μας επέτρεψαν για πρώτη φορά να προσεγγίσουμε μια διαπιστωμένη πλέον τοπική θρακική διάλεκτο, η οποία μάλιστα εμφανίζει εξαιρετική συγγένεια με την ελληνική γλώσσα.