α. ΙΕΡΟ ΜΗΤΕΡΑΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ

Βρίσκεται στο οικοδομικό τετράγωνο βόρεια της αγοράς της αρχαίας πόλης και καταλαμβάνει όλο το πλάτος του, 47 μ. Αποτελείται από μεγάλο υπαίθριο χώρο με μικρό ναΐσκο στο νότιο τμήμα και οργανωμένες εγκαταστάσεις στο βόρειο με ένα ακόμα μικρό ναΐσκο, υπαίθριους χώρους, αποθηκευτικούς, εργαστηριακούς, ένα χώρο παράθεσης γευμάτων και μια υπόγεια δεξαμενή. Η λατρεία των θεοτήτων ταυτίζεται από αναθηματικές επιγραφές, ανάγλυφες στήλες, αγαλμάτια και πήλινα ειδώλια. Η παλιότερη οικοδομική φάση του ιερού τοποθετείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ. Αναδιοργανώνεται στον 3ο αι. π.Χ. και εγκαταλείπεται στις αρχές του 1ου αι. π.Χ. μετά το σεισμό που κατέστρεψε την πόλη.

β. ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΟ

Αποκαλύφθηκε σε οικόπεδο του σύγχρονου οικισμού, σε εργασίες εκσκαφής για ανέγερση οικοδομής. Αποτελείται από ένα μικρό περίβολο μέσα στη γη, διαμέτρου 10 μ., που όριζε τον ιερό χώρο, προσιτό με δυο κεκλιμένα επίπεδα καθόδου, έναν βωμό στο κέντρο με επάλληλες στρώσεις λίθων και πηλού και λαξεύματα στο δάπεδο, τα "μέγαρα" της Δήμητρας, όπου βρέθηκαν κόκκαλα μικρών χοίρων και αιγοπροβάτων, που σχετίζονται με την τελετουργία της γιορτής των Θεσμοφορίων ( γιορτή του φθινοπώρου για την ευόδωση της συγκομιδής προς τιμήν της θεάς Δήμητρας. προστάτιδας της γεωργίας). Εντυπωσιακά μεγάλη ήταν η ποσότητα των πήλινων ειδωλίων, που κατασκευάσθηκαν σε τοπικό εργαστήριο παραγωγής μαζικών αναθημάτων.

γ. ΙΕΡΟ ΔΑΡΡΩΝΑ

Αποκαλύφθηκε στο ΝΔ τμήμα της αρχαίας πόλης, στην περιοχή του σύγχρονου αρδευτικού καναλιού, σε άμεση γειτνίαση με μνημειακό δρόμο της αρχαίας πόλης, που οδηγούσε από το λιμάνι στο κέντρο της. Στο ιερό υπάρχουν μεγάλοι υπαίθριοι χώροι, δεξαμενές, φρεάτια, ένα κρηναίο, μικρός ναΐσκος, εργαστηριακοί και αποθηκευτικοί χώροι. Η ανεύρεση αναθηματικής επιγραφής του α' μισού του 2ου αι. π.Χ., με το όνομα του τοπικού θεραπευτή θεού, Δάρρων, ταυτίζει το συγκρότημα με χώρο λατρείας του. Είναι η πρώτη επιγραφική μαρτυρία με το όνομα του θεού, ο οποίος αναφέρεται από τον Ησύχιο ως θεραπευτής θεός. Με τη λατρεία του θεού σχετίζονται και τα γειτονικά συγκροτήματα, ένα κυκλικό κτίριο, που πιθανότατα συνδέεται με την άσκηση ηρωικής λατρείας κατά το πρότυπο του ιερού του Ασκληπιού στην Επίδαυρο και ένα εστιατόριο, που εξυπηρετούσε τους προσκυνητές του ιερού.

Τα ιερά της Μητέρας των Θεών και του Δάρρωνα εντάσσονται στην συνολική ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Πέλλας και της περιοχής της, που υλοποιείται ενταγμένη στο Γ ΚΠΣ. Το θεσμοφόριο διατηρείται σε απαλλοτριωμένο περιφραγμένο οικόπεδο του οικισμού, είναι στεγαμένο και υπάρχει ενημερωτική πινακίδα.