ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ο ΧΩΡΟΣ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Εξωτερική άποψη του τάφου
Όπως δείχνει η κεραμική που βρέθηκε στον εναγισμό του, τριάντα περίπου χρόνια μετά την ταφή του Φιλίππου κατασκευάσθηκε δίπλα στον τάφο του βασιλιά ένας άλλος μικρότερος για να δεχτεί τα οστά ενός άλλου μέλους της βασιλικής οικογένειας, ενός νεαρού έφηβου 13-15 χρονών.

Μολονότι ο νεκρός είχε καεί, πουθενά δεν βρέθηκαν ίχνη από την ταφική πυρά, γεγονός που δείχνει ότι πρέπει να πέθανε και να αποτεφρώθηκε κάπου αλλού και τα οστά του να μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στις Αιγές, όπου και θάφτηκαν στον βασιλικό τύμβο. Τα στοιχεία αυτά οδηγούν στην ταύτιση του νεαρού νεκρού με τον Αλέξανδρο Δ΄ τον γιο του Μεγαλέξανδρου και της Ρωξάνης, ένα παιδί-βασιλιά που όντας αιχμάλωτος στην Αμφίπολη δολοφονήθηκε μαζί με την μητέρα του από τον Κάσσανδρο για να κάνει τόπο στη φιλοδοξία του σφετεριστή του θρόνου. Προφανώς ο ίδιος ο δολοφόνος, για να διασκεδάσει τις υποψίες των Μακεδόνων, έφερε, όπως όριζε το έθιμο, τον τελευταίο των Τημενιδών και τον έθαψε με τιμές στην πόλη που στάθηκε το λίκνο της γενιάς του.

Ο τάφος του αδικοχαμένου εφήβου είναι διθάλαμος και μοιάζει πολύ με εκείνον του ένδοξου προγόνου του, μολονότι έχει κάπως απλούστερη πρόσοψη. Οι ημικίονες λείπουν. Η μαρμάρινη πόρτα πλαισιώνεται από δύο παραστάδες που στηρίζουν το δωρικό επιστύλιο και τη χαρακτηριστική δωρική ζωφόρο με τα βαθυγάλαζα τρίγλυφα και τις λευκές ακόσμητες μετόπες. Επάνω από αυτήν υπάρχει και εδώ, όπως στον τάφο του Φιλίππου αντί για αέτωμα μια ιωνική ζωφόρος που κρύβει την καμάρα. Ένα ιωνικό γείσο διακοσμημένο με ζωγραφισμένα κυμάτια και μικρά εξάρματα τοποθετημένα σε κανονικές αποστάσεις που μιμούνται ακροκεράμους, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση στέγης, επιστέφει τη ζωφόρο και ολοκληρώνει την πρόσοψη του μνημείου.

Στους τοίχους της πρόσοψης, ανάμεσα στην πόρτα και στις παραστάδες υπάρχουν δύο κυκλικά εξάρματα που δίνουν την εντύπωση κρεμασμένων ασπίδων. Στις ασπίδες που τις πλαισιώνουν γραπτά στεφάνια ήταν ζωγραφισμένα πρόσωπα, ίσως γοργόνεια που τώρα δεν διακρίνονται σχεδόν καθόλου. Ζωγραφική παράσταση υπήρχε και στην ιωνική ζωφόρο, όμως ο καλλιτέχνης, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, προτίμησε, αντί να χρησιμοποιήσει την τεχνική της νωπογραφίας επάνω στο κονίαμα να ζωγραφίσει σε ξύλινο πίνακα που τον προσήλωσε με σιδερένια καρφιά στην επιφάνεια του μνημείου, με αποτέλεσμα εξ αιτίας της απώλειας του οργανικού φορέα της, από τον οποίο απόμειναν ελάχιστα μόνο ίχνη, να χαθεί και η ζωγραφιά.

Στο εσωτερικό του τάφου οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με καλής ποιότητας κονιάματα με λευκά επιχρίσματα. Τη μονοτονία του άσπρου διακόπτουν, μοναδικά διακοσμητικά στοιχεία, οι στενές ζωφόροι που περιτρέχουν τους τοίχους στο ύψος της γένεσης της καμάρας. Στον προθάλαμο η ζωφόρος που επιστέφεται από ζωηρή κόκκινη ταινία και ωραίο γραπτό ιωνικό κυμάτιο, φωτοσκιασμένο με γκριζοκάστανες σκιές, ώστε να δίνεται η εντύπωση του ανάγλυφου, είναι διακοσμημένη με ζωγραφική παράσταση που διατηρείται σε καλή κατάσταση. Το θέμα της παράστασης που ταιριάζει πολύ καλά στη μορφή της επιφάνειας που έπρεπε να καλυφθεί είναι μια αρματοδρομία, ίσως μια έμμεση αναφορά στους αγώνες με τους οποίους τιμούσαν τους νεκρούς ήρωες από την εποχή του έπους.

Είκοσι ένα κόκκινα άρματα που τα σέρνουν λευκά άλογα και τα οδηγούν νεαροί ηνίοχοι με μακριούς, ανεμίζοντες χιτώνες κινούνται επάνω σε βαθυγάλαζο φόντο. Το τοπίο δηλώνεται μόνο με τις χαμηλές εξάρσεις του ανώμαλου εδάφους. Ο ζωγράφος, ένας ικανός και έμπειρος τεχνίτης που έχει αφομοιώσει τα διδάγματα της μεγάλης ζωγραφικής, χρησιμοποιώντας σωστά την προοπτική και τη φωτοσκίαση, καταφέρνει με τρόπο λιτό και ωστόσο επιτυχημένο να δώσει την ψευδαίσθηση της τρίτης διάστασης και, ξεπερνώντας τα όρια του διακοσμητικού, αποφεύγει τη μονοτονία του θέματος με πολλά μικρά τεχνάσματα και διαφοροποιήσεις που δίνουν την εντύπωση του στιγμιαίου και υποβάλλουν την αίσθηση της αφήγησης ενός συγκεκριμένου περιστατικού.

Στο βάθος του θαλάμου, στη μέση, μπροστά στον τοίχο, βρισκόταν μια πέτρινη βωμόσχημη κατασκευή. Επάνω της, μέσα σε μια ρηχή κοιλότητα ήταν ακουμπισμένη η ασημένια υδρία-τεφροδόχος με τα οστά του νεκρού. Στο λαιμό του αγγείου έλαμπε το ολόχρυσο στεφάνι βελανιδιάς. Μπροστά από την τεφροδόχο είχαν τοποθετήσει την χρυσελεφάντινη κλίνη και ένα χαμηλό ξύλινο τραπέζι ''στρωμένο'' με ασημένια αγγεία, πιάτα και μπολάκια, μια εικόνα οικεία από τις παραστάσεις των συμποσίων της εποχής. Τα γλυκά και οι καρποί που θα πρέπει να υπήρχαν στο τραπέζι διαλύθηκαν, τα ξύλινα μέρη των επίπλων αποσυντέθηκαν και απόμειναν μόνο τα ίχνη τους στο δάπεδο του τάφου, μαζί με τα μισολυωμένα θραύσματα από τον χρυσελεφάντινο διάκοσμο.
Συντάκτης
Αγγελική Κοτταρίδη, αρχαιολόγος