ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
 
 
Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, στον οικισμό Πλεμενιανά, βρίσκεται τρία χιλιόμετρα ΝΔ της Καντάνου του Δήμου Καντάνου-Σελίνου. Ο ναός, ως προς την κάτοψη, έχει τυπική μορφή μονόχωρου καμαροσκεπούς ναού. Aποτελείται από μια μακρόστενη, μονόχωρη, καμαροσκέπαστη αίθουσα, της οποίας η καμάρα υποβαστάζεται από τέσσερα σφενδόνια, από τα οποία τα τρία ανατολικά είναι χωρίς υφαψίδια, ενώ το δυτικότερο στηρίζεται σε μια μικρού πάχους παραστάδα.

Τρία τυφλά αψιδώματα ανοίγονται στο πάχος της κάθε πλευράς. Στην επίστεψη της αψίδας του ιερού υπάρχει κεραμοπλαστική, οδοντωτή προεξοχή, είδος γείσου, που επεκτείνεται σε ολόκληρο το πλάτος του ανατολικού τοίχου. O ναός έχει επεκταθεί προς τα δυτικά μετά την κατεδάφιση του δυτικού τοίχου του αρχικού. Η επέμβαση αυτή έγινε πριν από το 1900, καθώς δημοσιεύεται η κάτοψη του ναού από τον G. Gerola, όπως είναι σήμερα. Η τοιχοποιία είναι από αργολιθοδομή, με συχνή παρεμβολή οπτοπλίνθων, ενώ έχουν ενσωματωθεi μαρμάρινα ή λίθινα αρχιτεκτονικά μέλη σε β΄ χρήση. Στη νότια και δυτική εξωτερική όψη του ναού διατηρούνται εντοιχισμένα πινάκια ή τα ίχνη τους. Ανάλογη ενσωμάτωση λίθινων στοιχείων σε β΄ χρήση απαντά και στο εσωτερικό του ναού.

Κατά την αφαίρεση των νεότερων επιχρισμάτων και τη συντήρηση των τοιχογραφιών στο υφιστάμενο παράθυρο της ανατολικής όψης (τετράγωνης μορφής με περιμετρικά λίθινα πελέκια), αποκαλύφθηκαν ίχνη προγενέστερου τρίλοβου παραθύρου, κατασκευασμένο από πλίνθους. Ο συγκεκριμένος αρχιτεκτονικός τύπος παραθύρου είναι συνήθης κατά της μεσοβυζαντινή περίοδο (11ος-14ος αι.), στην οποία και χρονολογείται ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα.

Η ποιότητα του τοιχογραφικού διακόσμου, κατατάσσει το ναό στα σημαντικά μνημεία της Κρήτης. Οι τοιχογραφίες έχουν εκτελεστεί από δυο αγιογράφους, όπως διαπιστώνεται από την τεχνοτροπία, τον τρόπο σύνθεσης και τα χαρακτηριστικά των μορφών. Ο πρώτος έχει τοιχογραφήσει τον ανατολικό τοίχο με την αψίδα (τέλη 13ου αι.) και ο δεύτερος την υπόλοιπη εκκλησία (14ος αι.).

Παρά τις φθορές που είχαν υποστεί οι τοιχογραφίες, μετά τις εργασίες συντήρησης διατηρούνται σε ικανοποιητική κατάσταση είκοσι τρείς μεγάλες παραστάσεις με σκηνές από τον Χριστολογικό κύκλο, τριάντα έξι ολόσωμοι άγιοι και είκοσι τρεις σε προτομή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αποκάλυψη των παραστάσεων στα δύο πλευρικά αψιδώματα του βόρειου και νότιου τοίχου αντίστοιχα, όπου παριστάνονται ολόσωμοι, μετωπικοί, τέσσερις άγιοι στο κάθε ένα, επιφάνειες οι οποίες είχαν καλυφθεί από επίχρισμα ασβέστη.
Συντάκτης
Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων