Στην Τοπική Κοινότητα της Κυψέλης της ΔΕ Φαναρίου του Δ. Πάργας της ΠΕ Πρέβεζας, γνωστή περιοχή ως Τουρκοπάλουκο Καναλακίου, βρίσκεται η μονή του Αγίου Δημητρίου.

Η μονή βρίσκεται κοντά στον Κωκυτό, παραπόταμο του Αχέροντα, λίγο έξω από το χωριό της Κυψέλης. Σώζονται το καθολικό του 13ου αιώνα που τιμάται στη μνήμη του αγίου Δημητρίου και ανήκει στην κατηγορία των τρίκλιτων σταυρεπιστέγων ναών και η Τράπεζα της Μονής που χρονολογείται πιθανότατα τον 17ο ή 18ο αιώνα και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Η μονή πλαισιώνεται από ερείπια κελιών.

Το καθολικό, σύμφωνα με την τεχνοτροπία της κατασκευής της αλλά και την πλίνθινη επιγραφή που φέρει φθορές και αλλοιώσεις και βρίσκεται στο τύμπανο του νότιου παραθύρου της εγκάρσιας καμάρας, κτίστηκε είτε από το Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Δούκα ή από τον αξιωματούχου του Μιχαήλ Ζωριανο το 1242. Οι τοιχογραφίες του καθολικού ανάγονται στο 17ο ? 18ο αιώνα.

Τo 1969 έγινε αντικατάσταση των φθαρμένων κεραμιδιών της στέγης ενώ εν μέρει αντικατάσταση κεράμων έγινε το 1973-4. Το 1973 έγιναν στερεώσεις και ανακατασκευάστηκε το πλακόστρωτο δάπεδο του καθολικού. Η αποκατάσταση του Καθολικού πραγματοποιήθηκε το χρονικό διάστημα μεταξύ των ετών 2004 έως 2007 από την 8η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Ο ναός αποτελεί σημαντικό μνημείο της υστεροβυζαντινής εποχής και των χρόνων του λεγόμενου «Δεσποτάτου της Ηπείρου». Εκκλησιαστικά ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας.



Βιβλιογραφία:

Μαμαλούκος Σ & Συνεργάτες (2002), Μελέτη αρχιτεκτονικής τεκμηρίωσης, Συντήρησης και Αποκατάστασης του οικοδομικού συγκροτήματος του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Κυψέλης Πρέβεζας, Δήμος Φαναρίου Πρεβέζης