Η Μονή Διονυσίου κτίστηκε στα μέσα του 14ου αι. από το μοναχό Όσιο Διονύσιο από την Κορυσσό της Καστοριάς και με οικονομική ενίσχυση του αυτοκράτορα Αλεξίου Γ΄ Κομνηνού από την Τραπεζούντα. Το 1535 καταστράφηκε από πυρκαγιά. Ανοικοδομήθηκε και πάλι και έκτοτε παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη αρχιτεκτονικά και κτιριακά μέχρι σήμερα.

Πρόκειται για ένα από τα πιο τολμηρά αρχιτεκτονικά σύνολα, στηριγμένο σε ένα βράχο που υψώνεται κατακόρυφα πάνω στη θάλασσα. Αν και ο χώρος στο εσωτερικό είναι ιδιαίτερα περιορισμένος, παρόλα αυτά υπάρχει όχι μόνο ο κεντρικός ναός (Γενέσιο Τιμίου Προδρόμου), αλλά και πλήθος παρεκκλησίων, πολλά από τα οποία είναι τοιχογραφημένα. Μέσα στη μονή βρίσκεται και ο αμυντικός πύργος, κτισμένος το 1520 και χρησιμoποιείται κατά εποχές για τη φύλαξη της πολύτιμης βιβλιοθήκης της μονής.

Η μονή κατοικείται από νέα δυναμική μοναστική αδελφότητα, η οποία φρόντισε και για τον εξωραϊσμό των παλαιών κτηρίων.

Ο καθολικός ναός έχει τοιχογραφηθεί το 1546 από το ζωγράφο Τζώρτζη, έναν από τους κύριους εκπροσώπους της κρητικής σχολής των μέσων του 16ου αι. Η Τράπεζα έχει τοιχογραφηθεί σε δύο περιόδους: στα μέσα του 16ου αι. και το 1603. Η μονή διαθέτει μία από τις πιο αξιόλογες συλλογές έργων τέχνης (κυρίως φορητών εικόνων) και χειρογράφων εικονογραφημένων.