Το καφενείο "ο Θεόφιλος" στη Μακρινίτσα οικοδομήθηκε το 1910, σύμφωνα με χρονολογία που είναι χαραγμένη σε πλάκα επάνω από την κεντρική είσοδο του κτιρίου. Αρχικά ο χώρος αυτός λειτουργούσε στο ισόγειο ως ταβέρνα του Γεωργαντζά, ενώ αργότερα ως καφενείο του Κώστα και της Μαρίας Γκρέκου. Σήμερα, το ισόγειο του κτιρίου, όπου λειτουργεί το καφέ - ουζερί "ο Θεόφιλος", είναι ιδιοκτησία της Κοινότητας Μακρινίτσας, ενώ ο όροφος είναι ιδιωτική κατοικία. Το κτίριο, πιθανώς κατά την περίοδο 1910 - 1911, διακοσμήθηκε στο εσωτερικό του με μια μεγάλη τοιχογραφία από το σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ. Η αδιάλειπτη λειτουργία του χώρου ως καφενείο προξένησε μεγάλη φθορά στην τοιχογραφία, γεγονός που οδήγησε στη συντήρησή της το 1988. Το 1995 το Υπουργείο Πολιτισμού χαρακτήρισε ολόκληρο το κτίριο ως "ιστορικό διατηρητέο μνημείο" (ΦΕΚ 499/β/6-6-95), ώστε να προστατευτεί από τυχόν αλλοιώσεις. Ακολούθησαν το 1996 εργασίες επισκευής του.

Πρόκειται για διώροφο λιθόκτιστο κτίριο στεγασμένο με ξύλινη τετρακλινή στέγη καλυμμένη με σχιστολιθικές σκεπόπλακες. Είναι απλό στη μορφολογία του και στο μέσον της πρόσοψης κυριαρχεί το μεγάλο μπαλκόνι, που προστατεύεται από απλής μορφής μεταλλικό κιγκλίδωμα.

Η τοιχογραφία με διαστάσεις 3.15 Χ 2.50 μ. καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του ανατολικού τυφλού τοίχου της αίθουσας. Έχει ως θέμα της τον ήρωα Κατσαντώνη, έναν από τους πρώτους επαναστατημένους Έλληνες της περιόδου της Τουρκοκρατίας και αγαπημένο ήρωα του Θεόφιλου. Το θέμα της σύνθεσης έχει επικρατήσει να λέγεται "Ο Κατσαντώνης στα Τζουμέρκα", καθώς η επιγραφή που βρίσκεται στο επάνω μέρος της τοιχογραφίας είναι δυσδιάκριτη.

Η σύνθεση είναι αφηγηματική και ξεδιπλώνεται σε διάφορα επίπεδα. Ο θεματικός πυρήνας της τοιχογραφίας είναι η εικόνα της στρατοπέδευσης και του γλεντιού της ομάδας του Κατσαντώνη μέσα σε ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον, που οριοθετείται από ένα ποταμάκι στο κάτω μέρος. Ο πρωταγωνιστής της σύνθεσης είναι ο Κατσαντώνης. Μεγαλύτερος σε μέγεθος από τους συντρόφους του, εμφανίζεται στα αριστερά της παράστασης να παίζει τον ταμπουρά του, πάντα όμως σε πολεμική ετοιμότητα, με το τουφέκι επάνω στη φουστανέλα του. Τριγύρω του υπάρχει έντονη κινητικότητα, καθώς οι σύντροφοί του ετοιμάζουν το υπαίθριο γλέντι χωρισμένοι σε μικρές ομάδες, γύρω από ένα τεράστιο βαρέλι με κρασί. Από την όλη δράση βέβαια δε λείπουν ο χορός και το τραγούδι. Δεξιά, στο επάνω μέρος της τοιχογραφίας, ένα μοναστήρι μεταφέρει το θεατή σε πιο μόνιμες διαστάσεις του χώρου και του χρόνου. Λίγο πιο πάνω από το μοναστήρι κάνει την εμφάνισή του επελαύνων στρατός με μια ανδρική φιγούρα που μοιάζει να τον καθοδηγεί. Προοικονομείται εδώ η μάχη που θα ακολουθήσει και την ξέγνοιαστη διάθεση του θεατή διαδέχεται ένα αίσθημα αγωνίας.

Η τοιχογραφία αυτή του Θεόφιλου, οργανικά δεμένη με το καφενείο, είναι το μοναδικό έργο στην περιοχή του Πηλίου που εξακολουθεί να βρίσκεται στον ίδιο χώρο και στην ίδια ατμόσφαιρα, όπως την εποχή που το ζωγράφισε ο Θεόφιλος. Το καφενείο "ο Θεόφιλος" βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Μακρινίτσας, η οποία είναι χαρακτηρισμένη ως διατηρητέο μνημείο, και συνθέτει με τα γειτονικά του κτίσματα, επίσης διατηρητέα νεότερα μνημεία, ένα σύνολο σημαντικού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος.