Ο Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Γαστούνη Δήμου Πηνειού Π.Ε. Ηλείας είναι περισσότερο γνωστός ως Παναγία Καθολική. Η επωνυμία ?Καθολική? είτε συνδέεται με τη λειτουργία της κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο ως καθεδρικού/καθολικού ναού της επισκοπής Ωλένης, είτε ως ανάμνηση της χρήσης της ως καθολικού ναού (δηλαδή ενοριακής εκκλησίας) του βυζαντινού οικισμού.

Ανήκει στον τύπο του δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με σταυρεπίστεγο τριμερή νάρθηκα, οκτάπλευρο τρούλλο με ευθύγραμμο οδοντωτό γείσο και τρίπλευρη αψίδα. Είναι δομημένος κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας με ποικίλα κεραμοπλαστικά, ενώ στην κατασκευή του έχουν χρησιμοποιηθεί αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση.

Ο ναός δεν έχει υποστεί πολλές μετατροπές και επεμβάσεις, εκτός από την προσθήκη κλειστού εξωνάρθηκα, ο οποίος είχε αρχικά τη μορφή ανοικτής στοάς, ενώ αλλοίωση προκάλεσαν κάποιες νεώτερες μετασκευές στα ανοίγματα.

Οι αρχικές είσοδοι στο ναό ήταν τρεις: η δυτική που ανοίγεται αξονικά στο νάρθηκα και άλλες δύο, σφραγισμένες σήμερα, στο νότιο και βόρειο τοίχο. Από αυτές η βόρεια φέρει λίθινο οξυκόρυφο γοτθικό πλαίσιο.

Η τρίπλευρη αψίδα φέρει τρίλοβο παράθυρο που εγγράφεται σε τόξο και περιβάλλεται από οδοντωτή ταινία. Το τύμπανό του κοσμείται με πλίνθινο σταυρό και εφυαλωμένα πινάκια.

Τρίλοβο είναι και το παράθυρο του νότιου αετώματος, που εκατέρωθεν πλαισιώνεται με τεταρτοκυκλικά πτερύγια. Το παράθυρο περιβάλλεται από οδοντωτές ταινίες, ενώ το τύμπανο και τα πτερύγιά του κοσμούνται με εντοιχισμένα σκυφία.

Στη βόρεια και δυτική όψη της κεραίας του σταυρού τα παράθυρα είναι δίλοβα, εγγεγραμμένα σε πλίνθινο τόξο που πλαισιώνεται με οδοντωτή επίσης ταινία. Τα υπόλοιπα παράθυρα του ναού (στον κυρίως ναό και στον τρούλλο) είναι μονόλοβα και περιβάλλονται επίσης από οδοντωτή ταινία.

Τις όψεις του ναού περιτρέχει λοξότμητος κοσμήτης από πωρόλιθο, διευθετημένος στο ύψος της ποδιάς των παραθύρων. Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος είναι ιδιαίτερα εκτεταμένος και περιλαμβάνει οδοντωτές ταινίες, τεθλασμένες γραμμές, χαρακτήρες αλφαβήτου, ήλιους (ρόδακες), μαιάνδρους κ.ά.

Εσωτερικά ο ναός έφερε τοιχογραφικό διάκοσμο σύγχρονο της κατασκευής του, όπως διαπιστώνεται από τα ελάχιστα σωζόμενα σπαράγματα. Καλύτερα διατηρείται ο τοιχογραφικός διάκοσμος του 1702, που σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, χρηματοδότησε ο επίσκοπος Ωλένης Ιωαννίκος Νείρος.

Όσο αφορά στη χρονολόγηση του μνημείου, κτήτορες του ναού, σύμφωνα με επιγραφή της αψίδας, είναι οι ?αυτάδελφοι? Καλληγόπουλοι και οι συμβίες τους, με δαπάνη των οποίων ανεγέρθηκε το 6987 (1278/9), περίοδο φραγκοκρατίας και οι οποίοι ανήκαν προφανώς στους έλληνες άρχοντες που διατήρησαν τα προνόμιά τους δηλώνοντας υποταγή στους Λατίνους.