To Πανεπιστήμιο Αθηνών αποτελεί μέρος της Νεοκλασικής Τριλογίας: Ακαδημία - Πανεπιστήμιο - Βιβλιοθήκη. Αποτελείται από σύνολο όγκων που σχηματίζουν διπλό Τ, με δύο αυλές συμμετρικές. Η πρόσοψη παρουσιάζει αυστηρή συμμετρία, με την στοά από ορθογώνιους πεσσούς, που τονίζεται με ιωνικό πρόπυλο. Οι βάσεις των κιόνων και τα κιονόκρανα του προπύλου είναι πιστά αντίγραφα των αντίστοιχων στοιχείων των Προπυλαίων της Ακροπόλεως. Μελετημένο σύμφωνα με τους βασικούς αισθητικούς κανόνες του πρώιμου Νεοκλασικισμού και ταυτόχρονα προσαρμοσμένο στο ελληνικό μεσογειακό κλίμα. Τα εξωτερικά αγάλματα συμπληρώνουν τη σύνθεση της πρόσοψης, η οποία διαχωρίζεται σαφώς σε "βάση", "κορμό" και "στέψη".

Κατασκευάσθηκε κατά το διάστημα 1839-1864. Αποτελεί μελέτη του Χριστιανού Χάνσεν, Δανού αρχιτέκτονα, αδελφού του Θεόφιλου Χάνσεν. Επιβλέποντες ήταν διαδοχικά οι Χ. Χάνσεν, Α. Θεοφιλάς και Λ. Καυταντζόγλου. Οι τοιχογραφίες της πρόσοψης μελετήθηκαν από τον Βαυαρό ζωγράφο Ραλ και εκτελέσθηκαν από τον Πολωνό ζωγράφο Λεμπιέτσκι. Τις δαπάνες κατασκευής ανέλαβαν ο βασιλεύς Όθων, ο ηγεμόνας της Σερβίας και ΄Ελληνες ομογενείς.

Το 1978 έγιναν εργασίες αποκατάστασης ενός τμήματος του εσωτερικού του κτηρίου από νεώτερες επεμβάσεις. Το 1982 επισκευάσθηκε η στέγη και το 1984 συντηρήθηκε τμήμα του ζωγραφικού διακόσμου του εσωτερικού. Το 1987 έγιναν εργασίες συντήρησης και χρωματισμού των όψεων. Στο εσωτερικό έχει διαμορφωθεί αμφιθέατρο σύγχρονων προδιαγραφών.

Είναι χαρακτηρισμένο ως κτήριο "χρήζον της κατά τας διατάξεις του Νόμου 1469/1950 ειδικής προστασίας" (Υπουργική Απόφαση 21980/250/27-2-52, ΦΕΚ 54/τ.β'/5-3-52).