Ο Πύργος του Σαρακίνη είναι το παλαιότερο πυργόσπιτο που κατασκευάστηκε στο νησί, καθώς χρονολογείται το 1577. Αποτέλεσε κατοικία του Νικόλαου Σαρακίνη, ενός από τους πρώτους οικιστές της Σάμου κατά τη διαδικασία της επανακατοίκησής της, μετά από έναν περίπου αιώνα αραίωσης του πληθυσμού. Η μακρά αυτή περίοδος είχε ξεκινήσει στα τέλη του 15ου αι., όταν μεγάλο μέρος του πληθυσμού εγκατέλειψε το νησί, όταν περιήλθε στην εξουσία των Οθωμανών. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η επανακατοίκηση πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του ναυάρχου του τουρκικού στόλου Κιλίτζ Αλί το 1572. Ο ναύαρχος προσέφερε στον Νικόλαο Σαρακίνη (γεννημένος στην Πάτμο αλλά με καταγωγή από την Κρήτη), που υπηρετούσε στη ναυαρχίδα του, μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή του Ηραίου, όπου έκτισε και την κατοικία του.

Ο Πύργος είναι ένα πετρόκτιστο, επίμηκες ορθογώνιο οικοδόμημα συνολικού ύψους 12μ., το οποίο διαιρείται εσωτερικά σε τρεις ορόφους με υπόγειο. Το ισόγειο, στο οποίο αρχικά δεν υπήρχε πόρτα, λειτουργούσε ως αποθηκευτικός χώρος και στο εσωτερικό του είχε διανοιχθεί πηγάδι για την εξασφάλιση νερού. Οι άλλοι δύο όροφοι ήταν οι κύριοι χώροι κατοίκησης (υπνοδωμάτια, καθιστικά με τζάκια). Η πρόσβαση στο κτίριο γινόταν από τον πρώτο όροφο, όπου και η κύρια είσοδος, μέσω κινητής σκάλας. Ο δεύτερος όροφος ήταν ο μόνος που διέθετε εντυπωσιακά πέτρινα παράθυρα, διακοσμημένα με το μοτίβο του "Σταυρού της Μάλτας". Ο φρουριακός χαρακτήρας του μνημείου είναι εμφανής από διάφορα κατασκευαστικά στοιχεία, όπως το δώμα με τις επάλξεις, οι δύο καταχύστρες και οι πολεμίστρες στις στενές πλευρές του πρώτου ορόφου. Ο Πύργος μετά το θάνατο του Σαρακίνη κληροδοτήθηκε στην Ιερά Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο, στην οποία ανήκει μέχρι σήμερα.

Δίπλα στον Πύργο βρίσκεται η δίδυμη εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Αποτελείται στην πραγματικότητα από δύο εκκλησίες, οι οποίες κατασκευάστηκαν σε διαφορετικές χρονικές φάσεις. Η πρωιμότερη είναι η εκκλησία με την ημικυκλική αψίδα (αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο), η οποία είναι πιθανότατα σύγχρονη με τον Πύργο. Η εκκλησία με την πολυγωνική αψίδα (αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο), κατασκευάστηκε το 1602 σύμφωνα με επιγραφή στο υπέρθυρο, πιθανώς όταν ο Πύργος περιήλθε στη δικαιοδοσία της Μονής της Πάτμου.Μεταξύ του Πύργου και της εκκλησίας παρεμβάλλεται αυλή, ενώ στον ευρύτερο χώρο διατηρούνται διάφορα βοηθητικά κτίσματα (σταύλος, κελλιά, μαγειρείο κ.λ.π.).