Το τζαμί της Καλούτσιανης βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της ομώνυμης συνοικίας της πόλης. Σύμφωνα με επιτοίχια επιγραφή (άγνωστη σήμερα) το τζαμί κτίστηκε το 1740 από τον Χατζή Μεχμέτ πασά, βαλή(διοικητή) των Ιωαννίνων, στη θέση ενός μετζίτ ( μουσουλμανικός ναός χωρίς μιναρέ).

Σύμφωνα με τους μελετητές, το τζαμί ονομάστηκε έτσι μετά απο την εκδήλωση του επαναστατικού κινήματος του Διονυσίου Φιλοσόφου, τον Σεπτέμβριο του 1611, το οποίο είχε ως επίκεντρο το σημείο αυτό. Η ονομασία προέρχεται από τουρκικές λέξεις (τσεσμέ = βρύση, καν = αίμα) και σημαίνει βρύση αίματος. Μαρτυρεί λοιπόν, με αυτό τον τρόπο, την τραγική για τον χριστιανικό πληθυσμό των Ιωαννίνων, κατάληξη του κινήματος του Σκυλοσόφου.Όπως ήταν σύνηθες, το τζαμί έδωσε το όνομά του και στη γύρω περιοχή, το οποίο με την πάροδο του χρόνου έγινε Καλούτς(ζ)ιασμή ? Καλούτσιανη. Ο τύπος αυτός αναγράφεται σε έγγραφα του 1874 και 1878 και μνημονεύεται από τους Παϊσιο (1690), Ε. Τσελεμπή (17ος αιώνας) και Ι. Λαμπρίδη (1886).

Το τζαμί της Καλούτσιανης αποτελείται από μία ευρύχωρη, τετράγωνη, θολοσκέπαστη αίθουσα προσευχής με προστώο (riwaq) στη δυτική και τη βόρεια πλευρά. Η μεγάλη τετράγωνη αίθουσα καλύπτεται από τρούλο, ο οποίος στηρίζεται στον κυβικό πυρήνα του κτίσματος με τη βοήθεια τεσσάρων γωνιαίων κογχών. Εξωτερικά ο τρούλος φέρει οκτάπλευρο τύμπανο. Τέσσερις μικρές τοξωτές αντηρίδες αναπτύσσονται στις πλευρές του τυμπάνου, μορφολογικό στοιχείο που απαντά και στον τρούλο του τζαμιού του Ασλάν πασά στη βορειοανατολική ακρόπολη του κάστρου. Το προστώο ήταν αρχικά ανοιχτό, αλλά φράχθηκε μεταγενέστερα με τοιχοποιίες κατά την μετατροπή του ισογείου του τζαμιού σε χώρους καταστημάτων. Ο τρούλος και οι μονόρριχτες στέγες του προστώου καλύπτονται από σχιστόπλακες. Το τζαμί φέρει μιναρέ που στερείται στέγης.

Η τοιχοποιία του τζαμιού αποτελείται από αδρά λαξευμένους ορθογώνιους λίθους και άφθονο κονίαμα. Επιμελέστεροι είναι οι γωνιόλιθοι στις ακμές του κτίσματος, ενώ περιορισμένη χρήση πλίνθων έχει γίνει στις μικρές τοξωτές αντηρίδες του τρούλου. Ο νότιος και ο δυτικός τοίχος είχαν δύο σειρές παραθύρων. Στην αρχική τους μορφή διατηρούνται τα ανοίγματα της επάνω σειράς, ενώ τα κατώτερα αντικαταστάθηκαν από τις πόρτες των καταστημάτων.

Στο εσωτερικό της αίθουσας προσευχής διασώζονται σε σχετικά καλή κατάσταση το μιχράμπ ( mihrab = κόγχη προσευχής), που διακοσμείται με γύψινα, χρωματισμένα πράσινα, διακοσμητικά θέματα με ξυλόγλυπτες απολήξεις και το πατάρι (dikka) με τα περίτεχνα ξύλινα κιγκλιδώματα. Το ξυλόγλυπτο μινμπάρ (minbar = κτιστός άμβωνας για το κήρυγμα) είναι αναρτημένο στον ανατολικό τοίχο, σήμερα στερείται σκάλας και φέρει πυραμιδοειδή απόληξη. Ο θόλος είναι κατάγραφος με αραβουργήματα, που φθάνουν μέχρι την βάση των σφαιρικών τριγώνων, ενώ οι αλυσίδες καντηλιών κρέμονται από τον θόλο.

Μέχρι την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων, το 1913, το τζαμί λειτουργούσε ως μουσουλμανικό τέμενος. Μετά την απελευθέρωση περιήλθε ως ανταλλάξιμο στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας, στέγασε για ένα διάστημα των σταθμό των υπεραστικών λεοφορείων και στη συνέχεια εκποιήθηκε σε ιδιώτες. Προσφάτως ολοκληρώθηκε η απαλλοτρίωσή του από το Υπουργείο Πολιτισμού και πρόκειται να εκτελεστεί μια σειρά εργασιών, προκειμένου να βελτιωθεί η εικόνα του μνημείου και να απομακρυνθούν οι κακότεχνες κατασκευές που έχουν συσσωρευτεί στο κτίσμα από την μακρόχρονη, μη συμβατή με το τέμενος, χρήση.