Σπήλαιο Αγίου Μάρκου-Παναγίας Σπηλαιώτισσας



Σε ορεινή περιοχή της κωμόπολης Πετρούσας (Πλεύνας), στην Π.Ε. Δράμας, στους νότιους προβούνους του Φαλακρού όρους, ανάμεσα στα στενά Πύργων-Πετρούσας και Γρανίτη, βρίσκεται καρστικό σπήλαιο αφιερωμένο, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ντόπιων, στη μνήμη του Αγίου Μάρκου. Από την είσοδό του δίνεται η δυνατότητα θέασης όλης σχεδόν της πεδιάδας της Δράμας.

Μπροστά από το σπήλαιο σώζονται λείψανα επιμήκους θυραίου τοίχου, η τοιχοδομία του οποίου ανάγεται στον 11ο αι., ενώ στην πλαγιά διακρίνονται θεμέλια οικιών, θραύσματα κεράμων, αβαφής και εφυαλωμένη κεραμική.

Εντός του σπηλαίου, στην πρώτη και μεγαλύτερη αίθουσα, η οποία φωτίζεται επαρκώς με φυσικό φως εξαιτίας κατάπτωσης μεγάλου μέρους της οροφής, υπάρχουν δύο δεξαμενές. Το νερό που συγκεντρώνεται σε μία εξ αυτών λαμβάνεται ως αγίασμα από τους προσκυνητές. Για την κατασκευή των δεξαμενών αυτών εκμεταλλεύθηκαν τους φυσικούς σταλαγμιτικούς «τοίχους» και «κολώνες», σε συνδυασμό με κτιστούς λίθινους τοίχους επενδεδυμένους με υδραυλικό κονίαμα.

Στην ίδια αίθουσα ξεχωρίζουν τα ερείπια ενός ναού, που έφερε αγιογράφηση, αφιερωμένου στην Παναγία Σπηλαιώτισσα, όπως μαρτυρεί τουλάχιστον ένα από τα δεκάδες χαράγματα εντός του σπηλαίου. Από τα ερείπια του ναού είναι ορατά μόνο μέρος του ημικυλίνδρου της ανατολικής κόγχης και των εξωτερικών παρειών του.

Νότια της πρώτης ανοίγεται δεύτερη αίθουσα με προσανατολισμό ανάπτυξης Α-Δ. Στα δυτικά τοιχώματά της διασώζονται ακιδογραφήματα, εν είδει αφιερωματικών-επικλητικών επιγραφών του 11ου -12ου αιώνα.

Οι επικλήσεις είναι κατά κανόνα ανορθόγραφες και ακολουθούν σταθερά μοτίβα της μορφής +Κ(ύρι)ε βοήθη τόν δ(ο)?λον σου (τάδε) ή + Κ(ύρι)ε βοήθη τόν σόν δ(ο)?λον (τάδε).

Στο ίδιο τμήμα διακρίνονται και πολλές μεταβυζαντινές επιγραφές. Ελάχιστες ανήκουν στο 15ο έως και το 17ο αι., ενώ υπερτερούν αυτές του 18ου και 19ου αι. Στα τέλη του 19ου αι. έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου εμφανίζονται και επιγραφές στην κυριλλική γραφή.

Σήμερα, το σπήλαιο επισκέπτονται προσκυνητές από τη γύρω περιοχή κατά την 25η Απριλίου ή την Τρίτη της Διακαινησίμου, εάν η 25η Απριλίου συμπεριλαμβάνεται στη Μεγάλη Εβδομάδα, ψάλλοντας το Χριστός Ανέστη, το τροπάριο του Αγίου και άλλους αναστάσιμους ύμνους, πρακτικές που πιθανότατα παραπέμπουν σε επιβίωση αρχαίων εθίμων.



Το σπήλαιο δεν είναι επισκέψιμο.