ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, © 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Άποψη ναού Αγίας Σοφίας
Ο κοιμητηριακός ναός της Αγίας Σοφίας δεσπόζει στις δυτικές παρυφές του οικισμού, δίπλα στο λιθόστρωτο δρόμο που συνέδεε τη Λαγκάδα με το Κουτήφαρι. Πρόκειται για μονόχωρο δρομικό ναό, στον οποίο διακρίνονται τρεις τουλάχιστον οικοδομικές φάσεις. Στην πρώτη οικοδομική φάση (β΄ μισό 13ου αιώνα) ανήκει το δυτικό μισό του κτίσματος, το οποίο ακολουθεί μια σπάνια παραλλαγή του αρχιτεκτονικού τύπου του μονόχωρου δρομικού ναού, που στεγάζεται με φουρνικά κατά τον άξονα (σώζονται δύο φουρνικά), τα οποία στηρίζονται σε τόξα και σφενδόνια. Η τοιχοποιία της πρώτης φάσης αποτελείται από αργολιθοδομή, μέχρι το ύψος της πλίνθινης οδοντωτής ταινίας που περιτρέχει το δυτικό τμήμα του ναού. Περιορισμένος κεραμοπλαστικός διάκοσμος χρησιμοποιείται στη δυτική πλευρά του ναού. Στην αρχική φάση ανάγεται και το περίτεχνο δίλοβο κωδωνοστάσιο που υψώνεται στο δυτικό πέρας του μνημείου. Είναι κατασκευασμένο σύμφωνα με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας και φέρει πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων «τοξωτών κωδωνοστασίων» καθώς το σώμα του διατρυπάται από τοξωτά ανοίγματα για την ανάρτηση των κωδώνων. Σε μια δεύτερη οικοδομική φάση (14ος αιώνα) ενισχύθηκε με παραστάδες το ανατολικό τμήμα του αρχικού κτηρίου, ενώ σε τρίτη οικοδομική φάση (18ος-19ος αιώνα) ανήκει το καμαροσκέπαστο ανατολικό τμήμα του ναού που διαμορφώνεται με μία ημικυκλική αψίδα ιερού. Είναι κτισμένο με λαξευμένους πωρόλιθους, χωρίς ασβεστοκονίαμα στις εξωτερικές επιφάνειες. Στο εσωτερικό του ναού σώζονται τοιχογραφίες μόνο στο αρχικό βυζαντινό τμήμα. Όλες οι παραστάσεις ανήκουν στο ίδιο ζωγραφικό στρώμα, διατηρούνται αποσπασματικά και έχουν τοποθετηθεί είτε στο μεταίχμιο από τον 13ο στον 14ο αιώνα είτε στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα. Το εικονογραφικό πρόγραμμα είναι αρκετά συνοπτικό και περιλαμβάνει βασικές σκηνές από τον κύκλο της ζωής του Χριστού καθώς και μορφές αγίων και προφητών.