ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, © Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδος
Άποψη από τον περιβάλλοντα χώρο του σπηλαίου
Το σπήλαιο βρίσκεται σε απόσταση 3,9 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης των Φαρσάλων στη θέση «Αλογοπάτι», επί των ΒΑ. κλιτύων τους όρους «Καράπλα» (ή «Καράμπλα»), το οποίο δεσπόζει πάνω από το νότιο άκρο της κοιλάδας του Ενιπέα. Δεν είναι επισκέψιμο και η πρόσβαση σε αυτό απαιτεί κοπιώδη ανάβαση μισής περίπου ώρας στην απότομη πλαγιά.

Το σπήλαιο ερεύνησε πρώτος ο Ν. Γιαννόπουλος το 1912, μετά από υπόδειξη του φιλάρχαιου κατοίκου των Φαρσάλων Σ. Ευαγγελόπουλου. Συστηματική ανασκαφή διενήργησε το 1922 ο Doro Levi εκ μέρους της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών. Τα ευρήματα των ανασκαφών περιλαμβάνουν κυρίως κεραμεική, καθώς και χάλκινα και πολλά πήλινα μικροαντικείμενα, όπως γυναικεία ειδώλια, ειδώλια του θεού Πανός, μία μικρή κεφαλή Διονύσου, κεφαλές σατύρων, ομοιώματα περιστεριών κ.α. Πρόκειται, ως επί το πλείστον για αντικείμενα αναθηματικού χαρακτήρα που βρίσκουν παράλληλα σε άλλα σπήλαια με λατρεία Νυμφών, όπως για παράδειγμα το Κορύκειο Άντρο στους Δελφούς.

Η λατρευτική χρήση του σπηλαίου τεκμηριώνεται και από δύο σημαντικές χαραγμένες στο βράχο επιγραφές. Η πρώτη επιγραφή (που χρονολογείται στα τέλη του 6ου ή στις αρχές του 5ου αι. π.Χ.) (SEG 1, 1923, 247 = IThess. 1, 72) αναφέρει την αφιέρωση του σπηλαίου προς τις θεές από κάποιον άνδρα με το όνομα Παντάλκης. Δεξιά της εισόδου του σπηλαίου, εντός αδρού τετράπλευρου πλαισίου, σώζεται μία δεύτερη, υστερότερη, επιγραφή του 4ου αι. π.Χ. (SEG 1, 1923, 248 = IThess. 1, 73), η οποία περιλαμβάνει ένα μακροσκελές επίγραμμα είκοσι εξαμέτρων. Το επίγραμμα απευθύνεται στους επισκέπτες του ιερού και αναφέρει, εκτός των άλλων, την αφιέρωση του σπηλαίου, πάλι από τον Παντάλκη, σε διάφορες θεότητες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι Νύμφες, ο Πάνας, ο Ερμής, ο Απόλλων, ο Ηρακλής, ο Χείρων, ο Ασκληπιός και η Υγεία.
Συντάκτης
Μ. Κοντός