Η μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ βρίσκεται 2 χλμ. βόρεια του οικισμού Αρχάγγελος, σε υψόμετρο 700μ., σε κατάφυτη πλαγιά του όρους Πάικο και έχει απρόσκοπτη θέα προς την πεδιάδα της Αλμωπίας.

Στον χώρο δεσπόζει το καθολικό της μονής, που είναι τρίκλιτη βασιλική με περίστωο σε σχήμα «Π» και υπερκείμενο γυναικωνίτη, που εφάπτεται στη δυτική και στο ήμισυ της βόρειας και νότιας πλευράς. Ο ναός, σύμφωνα με επιγραφή, είχε κτισθεί το έτος 1858 και ενσωματώνει στοιχεία, που χαρακτηρίζουν τις εκκλησίες που ανεγείρονται από μέσα του 19ου αιώνα σε αστικά, κυρίως, περιβάλλοντα, αλλά και σε μονές, όπως η πρόθεση μνημειακότητας και η κανονικότητα στο σχέδιο. Στα ανατολικά εξέχει η πεντάπλευρη αψίδα του ιερού Βήματος, καθώς και αυτές της Πρόθεσης και του Διακονικού, που κοσμούνται με τυφλά αψιδώματα και ελάχιστα κεραμοπλαστικά κοσμήματα.

Εσωτερικά, ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες, που έχουν εκτελεστεί στα 1886 από ζωγραφικό συνεργείο από την κωμόπολη Κρούσοβο, το οποίο, πρωτοεμφανιζόμενο στην περιοχή το 1842, ιστορεί αρκετούς ναούς. Η μονή Αρχαγγέλου αποτελεί το τελευταίο παράδειγμα της τέχνης τους, η οποία, πλέον, εμφανίζει έντονα στοιχεία κατάπτωσης, καθώς οι μορφές αποδίδονται συνοπτικά, σχεδόν μόνο με τα βασικά τους χαρακτηριστικά και με κοντές αναλογίες.

Αξιόλογο στοιχείο αποτελεί η ημικυλινδρική καμάρα του κεντρικού κλίτους, στην οποία τοιχογραφείται ο ουρανός με άστρα και σύννεφα, ανάμεσα στα οποία παριστάνεται η Αγία Τριάδα, καθώς και αγγελικές δυνάμεις. Ιδιαίτερη παράσταση, η οποία αποτελεί τεκμήριο για την τοπική λατρεία, απλώνεται στον δυτικό τοίχο, βόρεια της θύρας. Εκεί εικονογραφείται η εξιστόρηση της απαγωγής και του μαρτυρίου της τοπικής νεομάρτυρος Χρυσής (Ζλάτας), η οποία θανατώθηκε στις 13 Οκτωβρίου 1795. Επίσης, στη μονή Αρχαγγέλου εικονογραφείται ο άγιος Ιλαρίων, επίσκοπος Μογλενών, ο οποίος, τον 12ο αιώνα, καταπολέμησε την αίρεση του βογομιλισμού στην περιοχή. Η παράσταση της μονής Αρχαγγέλου θεωρείται η μοναδική στην Ελλάδα.

Σήμερα, η μονή λειτουργεί ως ανδρώα, με ελάχιστους μοναχούς.