Το Ιερό της Κυβέλης στην οδό Μεραρχίας Αρχιπελάγους στη Μυτιλήνη, βρίσκεται σε μια περιοχή που αντιπροσωπεύει τη μακρόχρονη ιστορική διαδρομή της Μυτιλήνης, από την αρχαϊκή έως την νεότερη εποχή.

Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε, έφερε στο φως τρία καμπυλόγραμμα οικοδομήματα, με ξεχωριστό ενδιαφέρον να παρουσιάζει το ανατολικό, που ιδρύθηκε τουλάχιστον τον 7ο αι. π.Χ. Τον 6ο αι. π.Χ. το κτήριο ήταν ελλειψοειδές, τριμερές, με είσοδο στα ανατολικά, προς το κεντρικό δωμάτιο. Η χαρακτηριστική λέσβια δόμηση από πολυγωνικούς λίθους, με την οποία επισκευάστηκε η ανατολική μακρά πλευρά του, και οι μεγάλες διαστάσεις του (υπολογιζόμενο μήκος 13,40μ., πλάτος 5,70μ. και σωζόμενο ύψος με τη θεμελίωση 1,85μ.) το καθιστούν μοναδικό επισκέψιμο μνημείο αυτού του αρχιτεκτονικού τύπου στη Λέσβο.

Το κτήριο φαίνεται ότι είχε λατρευτικό χαρακτήρα ήδη από το πρώτο στάδιο της κατασκευής του. Σημαντική θέση ανάμεσα στα ευρήματα κατέχουν οι τριποδικές τράπεζες προσφορών με έντονα ίχνη καύσης, τα εξαίρετα δείγματα γκρίζας αιολικής κεραμικής και εισαγόμενων αγγείων, που αποκαλύφθηκαν θραυσμένα πάνω στο δάπεδο, και το πήλινο ειδώλιο θεάς ή ικέτιδας με κυλινδρικό κορμό και πτηνόμορφο πρόσωπο. Ισχυρή ένδειξη για την ταύτισή του με ιερό της Κυβέλης αποτελεί το ακέφαλο ανάγλυφο της ένθρονης θεάς (530-500 π.Χ.), που βρέθηκε εντοιχισμένο σε μεταγενέστερο τοίχο. Εκτεταμένα ίχνη φωτιάς υποδηλώνουν ότι το οικοδόμημα καταστράφηκε από πυρκαγιά στις αρχές του 5ου αι. π.Χ.

Στο κεντρικό και το δυτικό τμήμα του χώρου ήρθαν στο φως αλλεπάλληλα κτηριακά κατάλοιπα των αρχαϊκών, κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, πάνω στα οποία οικοδομήθηκαν μνημειώδη δημόσια οικοδομήματα της ρωμαϊκής εποχής και της ύστερης αρχαιότητας. Από το δυτικότερο κτήριο, που έλαβε την τελική του μορφή τους 4ο-5ο αι. μ.Χ., έχουν εμφανιστεί δύο παράλληλοι χώροι: ένας στωικός διάδρομος με μαρμάρινο στυλοβάτη στην ανοικτή ανατολική πλευρά και, πίσω από αυτόν, ένα εσωτερικό δωμάτιο με θυραίο άνοιγμα για την μεταξύ τους επικοινωνία.



Εργασίες ανάδειξης του μνημείου πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 2010-2015, στο πλαίσιο του έργου "Ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της πόλης της Μυτιλήνης", που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ 2007-2013, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Κρήτη και Νήσοι Αιγαίου".