ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Καθολικό Μονής Σωτηράκη
Σε πλαγιά του όρους Πατέρας, στο Άνω Αλεποχώρι, βρίσκεται η ερειπωμένη Ι. Μ. Μεταμορφώσεως Σωτήρος (Μονή Σωτηράκη). Σώζεται το Καθολικό, που χρονολογείται στο 13ο αι., και ερείπια συγκροτήματος κτηρίων (κελλιά, ηγουμενείο, τράπεζα, κρήνη) μεταβυζαντινών χρόνων, που περιβάλλονται από περίβολο.



Το Καθολικό, διαστάσεων 6,00x4,50μ., ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυρεπίστεγου μονόκλιτου ναού (παραλλαγή Α1), τύπος που δεν απαντά συχνά στην Αττική. Η τοιχοποιία του είναι κανονική αργολιθοδομή με χρήση κεράμων, ενώ επιμελέστερη μορφή παρουσιάζει η ημιεξαγωνική αψίδα του Ιερού, από λαξευμένο πωρόλιθο κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα. Το κτιστό τέμπλο ανάγεται στο 19ο αι.



Ο ναός σώζει αξιόλογο ζωγραφικό διάκοσμο του 13ου αι..

Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας εικονίζεται ο Παντοκράτωρ, πλαισιωμένος από τους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ, στον ημικύλινδρο συλλειτουργούντες Ιεράρχες, χαμηλά στο μέτωπο του ανατολικού τοίχου ο Ευαγγελισμός, ψηλότερα η σκηνή της Πεντηκοστής και στην καμάρα του Ιερού η Ανάληψη.

Στον κυρίως ναό, ο ζωγραφικός διάκοσμος προσαρμόζεται στο κλασικό πρόγραμμα ενός εγγεγραμμένου σταυροειδούς τρουλαίου ναού. Οι μορφές των Ευαγγελιστών τοποθετούνται στις τριγωνικές επιφάνειες που δημιουργούνται μεταξύ της εγκάρσιας και της κατά μήκους καμάρας. Στην εγκάρσια καμάρα αναπτυσσόταν Χριστολογικός κύκλος, που σήμερα δεν σώζεται. Ανατολικά, στο βόρειο τμήμα, η Γέννηση, στο νότιο η Υπαπαντή, στο νοτιοδυτικό η Βάπτιση, στο βόρειο τύμπανο η Μεταμόρφωση και στο νότιο η Έγερση του Λαζάρου. Στην κατά μήκος καμάρα, στο νοτιοδυτικό τμήμα η Βαϊοφόρος, στο βορειοδυτικό η παράσταση του τάφου, στο νότιο τύμπανο η Γέννηση της Παναγίας, στο βόρειο το Συμπόσιο του Ηρώδη, ενώ στο δυτικό τοίχο η Σταύρωση. Το εικονογραφικό πρόγραμμα συμπληρώνει σειρά αγίων επιβλητικών διαστάσεων, στην κάτω ζώνη των τοίχων.



Το 1981 και το 1999 το μνημείο επλήγη καίρια από τους σεισμούς που έπληξαν την Αττική. Το 2004 άρχισαν εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του Καθολικού και εργασίες σωστικού χαρακτήρα των τοιχογραφιών. Το έργο πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη της 1ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με χρηματοδότηση του ιδρύματος Λεβέντη, μέσω της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και ολοκληρώθηκε το 2006.
Συντάκτης
Ελευθερία Ζαγκουδάκη