Το Αρχοντικό Τσιατσιαπά βρίσκεται στην περιοχή «Απόζαρι» της Καστοριάς, μαζί με ένα σύνολο από βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, στενά λιθόστρωτα, «τα καλντερίμια», και ιστορικά κτήρια της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της περιόδου της τουρκοκρατίας. Σύμφωνα με ανάγλυφη επιγραφή σε γωνιόλιθο της νοτιοδυτικής γωνίας του κατασκευάστηκε το 1754. Ως πρώτος ιδιοκτήτης του αναφέρεται ο άρχοντας Μόραλης, ενώ στη συνέχεια περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δ. Τσιατσιαπά.

Πρόκειται για ένα τριώροφο αρχοντικό με κάτοψη ορθογωνική και τονισμένο τον οριζόντιο άξονά του. Στα βασικά τυπολογικά χαρακτηριστικά του εντάσσεται ο ηλιακός (ανοιχτός ξύλινος εξώστης), ο δοξάτος ( χώρος υποδοχής) και τα σαχνισιά (αρχιτεκτονικές προεξοχές). Η διάταξη των χώρων ακολουθεί τα πρότυπα των αρχοντικών οικιών της Μακεδονίας του 18ου αιώνα. Οι τοιχοποιίες του ισογείου και του μεσοπατώματος είναι οικοδομημένες αποκλειστικά με αργούς λίθους, ενώ στους ορόφους επικρατούν οι ξυλόπηκτες κατασκευές.

Στον δεύτερο όροφο διατηρείται το μεγαλύτερο τμήμα του πλούσιου διακόσμου που χρονολογείται στα 1798 και περιλαμβάνει ξυλόγλυπτες και ζωγραφισμένες επιφάνειες τόσο τοίχων όσο και των ξύλινων κατασκευών, όπως ταβάνια, μεσάντρες και θυρών, με θέματα συμβολικού και φυτικού χαρακτήρα που αντανακλούν την οικονομική, κοινωνική και κοσμοπολίτικη ταυτότητα των ιδιοκτητών του.

Το Αρχοντικό, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησης των τοιχογραφιών και των ξυλόγλυπτων κατασκευών του στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2014, αποτελεί επισκέψιμο μνημείο και φιλοξενεί ποικίλες πολιτιστικές δράσεις και εκδηλώσεις.

Για σύντομη ψηφιακή γνωριμία με την ιστορία του Αρχοντικού μπορείτε να επισκεφθείτε τον σύνδεσμο https://youtu.be/uHJfcHSQKZY