 |
|
 |
 |
 |
Ο Πύργος του Τριγωνίου, Θεσσαλονίκη. Άποψη από δυτικά
|
 |
 |
Στη βορειοανατολική γωνία των τειχών της Θεσσαλονίκης, όπου το ανατολικό τείχος συναντά το βόρειο τείχος της πόλης, υψώνεται ο μεγάλος κυλινδρικός πύργος της οχύρωσης, που είναι γνωστός με το όνομα "Πύργος του Τριγωνίου", από το χρονικό του Ιωάννη Αναγνώστη για την άλωση της Θεσσαλονίκης το 1430, ή "Πύργος της Αλύσεως" (Zincirli Kule) όπως ονομαζόταν κατά την οθωμανική περίοδο. Ο ρόλος του στην άμυνα της πόλης υπήρξε κομβικός λόγω της θέσης του, μιας και ο κυκλικός πύργος έχει ρόλο οχυρού και παρατηρητηρίου, καθώς περιφρουρούσε την στρατηγικά ευάλωτη περιοχή από τα βόρεια και τα ανατολικά.
Ο πύργος έχει ύψος 20-22μ και διάμετρο βάσης 24,85μ, με μείωση προς την κορυφή. Θεμελιώνεται στο φυσικό βράχο της περιοχής και είναι χτισμένος με ντόπιο σχιστόλιθο. Δύο ζωνάρια από πωρόλιθο διαιρούν την εξωτερική του επιφάνεια σε τρία μέρη, την βάση σε μορφή σκάρπας, το μεσαίο τμήμα όπου η είσοδος από την δυτική πλευρά εσωτερικά της πόλης και το ανώτερο τμήμα με την ταράτσα και τις πολεμίστρες. Η εξωτερική του επιφάνεια διανθίζεται σημειακά με πώρινα και πλίνθινα, καθώς και με κάποια μαρμάρινα, κοσμητικά στοιχεία.
Στο εσωτερικό του υπάρχουν επτά χώροι. Ο χώρος της εισόδου, που οδηγεί σε δύο κλιμακοστάσια, το κεντρικό που οδηγεί στην ταράτσα του πύργου και το νότιο που οδηγεί σε μία θέση σκοπού και στο χώρο υγιεινής, καθώς και στο νοτιοανατολικό πυροβολείο. Από το κεντρικό κλιμακοστάσιο διακλαδίζονται δύο άλλα, το ένα που οδηγεί στο χώρο της φρουράς που βρίσκεται πάνω από τον χώρο της εισόδου και επιβλέπει το εσωτερικό της πόλης και το δεύτερο που οδηγεί κατηφορικά προς το επίπεδο των δύο συνεχόμενων πυροβολείων της βόρειας πλευράς. Προς το κεντρικό κλιμακοστάσιο βαίνουν οι είσοδοι δύο δωματίων, από τα οποία το ένα μπορεί να ήταν πυριτιδαποθήκη. Η ταράτσα του πύργου διαμορφώνεται επίπεδη με περιμετρικές πολεμίστρες και καταχύτρες σε κομβικά σημεία.
Η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε ότι ο κυκλικός πύργος αντικατέστησε δύο προγενέστερους στην ίδια θέση. Ο αρχαιότερος είναι μεγάλος τετραγωνικός πύργος της ρωμαϊκής οχύρωσης, εσωτερικών διαστάσεων 6,30χ6,30μ, που τμήμα του εντοπίστηκε στη δυτική πλευρά του κυκλικού κάτω από την είσοδο. Τον πύργο αυτό αντικατέστησε μεγάλων διαστάσεων πρόβολος της θεοδοσιανής οχύρωσης του 5ου αιώνα, τμήμα του οποίου διερευνήθηκε ενσωματωμένο καθ? ύψος στον επόμενο στην ίδια θέση κυκλικό πύργο. Η παρουσία μεγάλου τμήματος του προγενέστερου πύργου στο σώμα του μεταγενέστερου, προκάλεσε στατικά προβλήματα στον τελευταίο, που οδήγησαν σε καταρρεύσεις τμημάτων της ανωδομής και αναδιαμορφώσεις του εσωτερικού του χώρου.
Η χρονολόγηση κατασκευής του κυκλικού πύργου τοποθετείται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, ως παραγγελία της νέας Οθωμανικής διοίκησης της πόλης, που θέλησε να ενισχύσει την άμυνα στο γνωστό ευάλωτο σημείο της οχύρωσης και αποτελεί, πιθανότατα, έργο Βενετσιάνων μαστόρων.
|