ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, © 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Γενική άποψη του ναού
Ο μεταβυζαντινός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού Δίλοφο και σήμερα λειτουργεί ως ενοριακός ναός. Χρονολογείται στο 1844, σύμφωνα με τις δύο λιθανάγλυφες επιγραφές στο περιθύρωμα της νότιας εισόδου και στην αψίδα (αωμδ, Σεπτεμβρίου 10), αλλά είναι κτισμένος στη θέση παλαιότερου ναού, πιθανότατα του 18ου αιώνα, ο οποίος πρέπει να ανοικοδομήθηκε ή να ανακαινίσθηκε αμέσως μετά το 1770-1772. Κατά την περίοδο αυτή σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού του Διλόφου, λόγω της συρροής προσφύγων μετά τη δεύτερη καταστροφή του γειτονικού οικισμού Τσέρου από τους Αρβανίτες. Η παραπάνω υπόθεση ενισχύεται και από την ύπαρξη σημαντικού αριθμού χρονολογημένων εικόνων (1779) και λειτουργικών βιβλίων του β΄ μισού του 18ου αιώνα, που φυλάσσονται στο ναό. Σύμφωνα με το τουρκικό φιρμάνι ανέγερσης, η νέα εκκλησία επισκευάσθηκε διατηρώντας τις διαστάσεις της παλαιάς, από τον κάλφα Καραγιάννη (Κουμπορέλας ή Κουτσουφλιανιώτης). Τα εγκαίνια του ναού πραγματοποιήθηκαν στις 18 Οκτωβρίου 1845 επί «γριγορίου αρχιερέως και νικολάου του ιερέως», σύμφωνα με την επιγραφή σε εικόνα του τέμπλου με τη μορφή του ευαγγελιστή Λουκά. Στη νοτιοδυτική γωνία του ναού είχε προσαρμοσθεί διώροφο κωδωνοστάσιο, που οικοδομήθηκε με δαπάνες των κατοίκων το 1923 (Μάιος 25), από τους μαστόρους Τασούλα Φίκα και Νικόλαο Γκαμπζέ.

Ο ναός είναι τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο νάρθηκα, γυναικωνίτη στον όροφο, εννιάπλευρη εξωτερικά αψίδα και χαγιάτι στη νότια πλευρά. Είναι κτισμένος από πελεκητούς λίθους χοντρολαξευμένους σε ψευδοϊσόδομο σύστημα και κονίαμα. Ιδιαίτερα επιμελημένη εμφανίζεται η τοιχοποιία της αψίδας και των ακμών, ενώ από ενιαίους πελεκητούς λίθους αποτελούνται τα ανώφλια και οι παραστάδες των θυρωμάτων και των φωτιστικών ανοιγμάτων. Στο εσωτερικό τρία ζεύγη κιόνων και δύο πεσσών (στο ιερό και στο νάρθηκα) ορίζουν τα τρία κλίτη, τα οποία στεγάζονται με θόλους και καμάρες, κάτω από την ενιαία δίρριχτη στέγη. Τοιχογραφίες του 19ου αιώνα διασώζονται στην οροφή, μπροστά από το τέμπλο (Χριστός Παντοκράτορας), στην πρόθεση (Χριστός Παντοκράτορας και Άκρα Ταπείνωση), στην αβαθή κόγχη πάνω από τη νότια θύρα εισόδου (Κοίμηση της Θεοτόκου) και στο νότιο τοίχο του κυρίως ναού (άγιοι Αθανάσιος, Βασίλειος και Στυλιανός, φιλοτεχνημένες από τον αγιογράφο Κ. Μπέλτσιο, με την αφιερωματική επιγραφή «δέησις των δούλων του θεού Κωσταντίνου Ζαχαριάδου της συμβίας και των τέκνων αυτώ, δαπάνη Αθανασίου Ζήκου, αδελφών Ν. Μήλιου κ.ά.»). Στο ξυλόγλυπτο τέμπλο, κατασκευασμένο από έναν Σελιτσιώτη και τον Αναγνώστη Τζιούφα, και στα προσκυνητάρια είναι τοποθετημένες εικόνες του 19ου αιώνα, οι περισσότερες έργα του ζωγράφου Αδάμ Αναγνώστου.

Ο ναός υπέστη σημαντικές ζημιές από το σεισμό που έπληξε την περιοχή το 1995 και δέχθηκε εκτεταμένες υποστυλώσεις, ενώ μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες στερέωσης και ανάδειξής του. Στο μνημείο έχει πραγματοποιηθεί, ακόμη, γεωτεχνική έρευνα εδαφικών συνθηκών θεμελίωσης από γεωλόγο του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών. Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσεται αξιόλογη συλλογή ιερών κειμηλίων και εικόνων του 16ου-19ου αιώνα.
Συντάκτης
Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, αρχαιολόγος