ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, © 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Άποψη της τρίτοξης γέφυρας
Στην περιοχή Μπαλτώνικος - Λάκκος, σε υψόμετρο 800 μ., 2 χλμ. ανατολικά του οικισμού της Μόρφης, στην Επαρχία Βοΐου του νομού Κοζάνης, υπάρχει το τρίτοξο λιθόκτιστο γεφύρι, που επιτρέπει τη διάβαση του Πραμόριτσα, παραπόταμου του Αλιάκμονα. Η γέφυρα έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο με Υπουργική Απόφαση το 1995. Η κατασκευή της, σύμφωνα με μορφολογικά και κατασκευαστικά της στοιχεία, τοποθετείται στα τέλη του 18ου, με αρχές 19ου αι.

Ο σκληρός ανοιχτογκρίζος ασβεστόλιθος που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της εικάζεται ότι αποσπάστηκε από τον παρακείμενο βράχο. Αποτελείται από δύο συνεχή ισομεγέθη τόξα και ένα μικρότερο προς το νότο. Η κατασκευή αυτή προσδίδει στη διάβαση, που έχει μήκος 26 μ. και πλάτος 2,50 μ., κλίση ανηφορική από το νότο προς το βορρά. Η γέφυρα θεμελιώνεται στο νότιο άκρο της πάνω σε σκληρό έδαφος και στο βόρειο πάνω στο βράχο που υψώνεται απότομα στο σημείο αυτό αφήνοντας ένα στενό μονοπάτι προς το Βορρά. Για την ομαλή συνέχεια της κίνησης, ο κατά μήκος άξονας της γέφυρας στο βόρειο τμήμα της καμπυλώνεται στρίβοντας ανατολικά και δημιουργεί αμβλεία γωνία. Ενδιάμεσα τα τόξα στηρίζονται πάνω σε δύο βάθρα, τα οποία υψώνονται μέσα στη κοίτη του ποταμού. Τα βάθρα φέρουν νεροκόφτες από ορθογώνιους λίθους και από τις δύο πλευρές. Πάνω από το ένα βάθρο, μεταξύ των δύο μεγαλύτερων τόξων, υπάρχει ανακουφιστικό άνοιγμα.

Η δόμηση των τόξων γίνεται σε δύο επάλληλες σειρές με μεγάλους ορθογώνιους λίθους. Η κάτω σειρά λίθων εισέχει 3,5 εκ. Στα εσωρράχια η κατασκευή δεν είναι ιδιαίτερα επιμελημένη καθώς χρησιμοποιούνται και μικρότεροι λίθοι.

Η λιθοδομή της βόρειας όψης της γέφυρας είναι ανάντι του ποταμού περισσότερο επιμελημένη με πέτρες πελεκητές σχεδόν ορθογώνιου σχήματος, τοποθετημένες σε οριζόντιες σειρές, με χρήση λίγων μικρότερων σαν σφήνες. Αντίθετα στη νότια όψη χρησιμοποιούνται αργοί λίθοι με πολλές μικρότερες σφήνες. Σαν συνδετικό υλικό χρησιμοποιείται ασβεστοκονίαμα.

Η διάβαση είναι στρωμένη με ορθογώνιους λίθους που τοποθετούνται σε σειρές κατά πλάτος. Μεταξύ των λίθων του επάνω τόξου τοποθετούνται σε αποστάσεις έντονα επιμήκεις λίθοι (αρκάδες), που προεξέχουν και οριοθετούν τη διάβαση δίνοντας την εντύπωση χαμηλού στηθαίου.
Συντάκτης
Κωνσταντία Δρόσου, αρχαιολόγος