Για τη νότια Κεφαλονιά, η πρώτη συστηματική έρευνα για την περιοχή, παρουσιάσθηκε το 1982 από τον T.W. Gallant, με σημεία αναφοράς τις αρχαίες θέσεις της Λευκάδας και των Πρόννων. Η ψηλάφηση της εξέλιξης του προτύπου κατοίκησης βρισκόταν στο επίκεντρο. Η δημοσίευση της έρευνας επιφανείας του Klaus Randsborg, ωστόσο, είναι εκείνη που αποτελεί μέχρι και σήμερα το σημείο αναφοράς για την περιοχή συνολικά, την εξέλιξη διαχρονικά του προτύπου κατοίκησης και όσον αφορά την περίοδο της Προ και Πρωτο-ιστορίας, την ιεράρχηση των αρχαίων θέσεων σε αυτήν. Ιεραρχικά πρωτεύουσα θέση στην περιοχή κατέχει η περιοχή με επίκεντρο τον κεφαλληνιακού τύπου θολωτού τάφου των προϊστορικών θέσεων της ΥΕ εποχής στη νότια Κεφαλονιά και συγκεκριμένα στην κοιλάδα των Τζανάτων.

Ο τάφος των Τζανάτων, όπως και ο ίδιου τύπου, μικρότερος σε μέγεθος στα Μαυράτα συνιστούν μοναδικά στην Κεφαλονιά δείγματα υβριδικού τύπου τάφου που συνδυάζει τον θόλο με στοιχεία κεφαλληνιακής ταφικής αρχιτεκτονικής. Με πλέον χαρακτηριστικό το εσωτερικό όρυγμα, στο οποίο είτε λαξεύονται βαθιοί λάκκοι (Μαυράτα) είτε δημιουργούνται κτιστοί κιβωτιόσχημοι τάφοι ή συνδυασμός των δύο (Τζανάτα), πρόκειται για υβριδικές μνημειώδεις κατασκευές. Το φαινόμενο συνδέεται με ανάλογα που παρατηρουνται στους θαλαμωτούς (λαξευτούς) τάφους κατά τον 13ο, κυρίως κατά την περίοδο που ακολούθησε την λεγόμενη ?Κατάρρευση? της ανακτορικής οικονομίας στην ηπειρωτική χώρα.

Ο θόλος του τάφου έχει διάμετρο 6,8μ. και το μέγιστο σωζόμενο ύψος ανέρχεται στα 3,95μ. Δεν διέθετε εξ αρχής δρόμο, το στόμιό του είναι αβαθές και αναπτύσσεται σε ύψος 1,9μ. Περιμετρικά του τάφου, στα δυτικά, βόρεια και ανατολικά, έχει αποκαλυφθεί περίβολος. Περιβάλλει εν είδει ημικυκλίου το εξωτερικό όρυγμα, όπου ο θόλος. Στον ταφικό θάλαμο και εντός του βαθιού ορύγματος γίνονταν ταφές σε κιβωτιόσχημους τάφους, με μοναδικές διαφοροποιήσεις αυτήν του λακκοειδούς τάφου σε βάθος 4μ., αλλά και του εγχυτρισμού της Πρώιμης Εποχής του Σιδηρού κατά τις σχετικές αναφορές στα ανώτατα στρώματα. Αλλεπάλληλες ταφές είχαν λάβει χώρα εντός του ορύγματος, όπως προκύπτει από φωτογραφικό υλικό που διασώζει μία εικόνα της στρωματογραφίας του

Η ανασκαφή έφερε στο φως δείγματα μικροτεχνίας, από υαλόμαζα, χρυσό, ημιπολύτιμους λίθους. Η περισυλεγείσα κεραμική καταδεικνύει προς μια χρονολόγηση κοντά στο τέλος της του 13ου αι. π.Χ. Η παρουσία κεραμικής ύστερων κλασικών ? ελληνιστικών χρόνων και η ερμηνείας της ως λατρεία προγόνων, δεδομένης της έλλειψης συνέχειας, καθίσταται μέχρι σήμερα δυσερμήνευτη.

Η ανέγερση του ταφικού αυτού μνημείου και ο υβριδικός του τύπος συνδέεται με την έναρξη μιας περιόδου αρχαιολογικής ορατότητας στο νησί, κατά το τελευταίο κυρίως στάδιο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Από την χερσόνησο της Παλικής μέχρι και τους Πρόννους εμφανίζονται νέες θέσεις, κυρίως νεκροταφεία, στα οποία υβριδικοί τύποι επιδίδουν, παραδοσιακά στοιχεία κυριαρχούν ή συνδυάζονται με στοιχεία από την ηπειρωτική χώρα.

Η επιλογή του θόλου στο νότιο τμήμα της Κεφαλονιάς (και στην περιοχή της Λιβαθούς σε τέσσερις ακόμη περιπτώσεις, χαμένες για μας σήμερα) ασφαλώς παραπέμπει στην προβολή του κύρους τοπαρχών. Η πολυείδεια των τύπων παραπέμπει σε κατακερματισμό, με τις τοπικές κοινωνίες να έχουν το βλέμμα στραμμένο σε μία ευρεία περιοχή από την κεντρική Μεσόγειο και τη Σικελία μέχρι την Πελοπόννησο και την Κρήτη.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε ελάχιστη απόσταση από τον θολωτό τάφο υπάρχει σύγχρονός του τάφος με δευτερογενείς ταφές, που κατατάσσεται στον τύπο του κτιστού θαλαμωτού, με προφανείς μεσοελλαδικές καταβολές, και διασπορά στην ηπειρωτική Ελλάδα. Σε αυτόν ανακαλύφθηκε μεγάλος αριθμός σκελετών, εβδομηντατριών τον αριθμό. Η ερμηνεία της χρήσης του ως σκευοφυλακίου του παρακείμενου θολωτού τάφου αμφισβητείται λόγω του μεγάλου αριθμού των σκελετών, αλλά και του στρώματος ασβέστη που τρόπον τινά σφράγιζε το σύνολο και παραπέμπει σε έκτακτη περίσταση. Εντούτοις, εντάσσεται στον «ελλαδικό προσανατολισμό» της περιοχής της νότιας Κεφαλονιάς. H χρονολόγηση της ταφής ενόπλου άνδρα σε λάκκο στο δυτικό πέρας του υψώματος Μπόρζι, λίγες δεκάδες μέτρα δυτικά του τάφου στα 1300-1250 π.Χ. αποτελεί terminus post και συνιστά εξαιρετικά σημαντικό τεκμήριο ακριβώς λόγω της κεραμικής με την οποία κτερίζεται και από την οποία απουσιάζει ο,τιδήποτε το ?μυκηναϊκό?.