To σπήλαιο Ωλιάρου στην Αντίπαρο, βρίσκεται στο λόφο του Αϊ Γιάννη (υψ. 171 μ.) στο μέσον περίπου της ανατολικής πλευράς του νησιού. Ασφαλτοστρωμένος δρόμος 9 περίπου χιλιομέτρων οδηγεί στο σπήλαιο.
Έχει έκταση περίπου 5.600 τ.μ, μέγιστο βάθος 100 μ. περίπου και η κατάβαση γίνεται με σκάλα που αριθμεί 411 σκαλιά. Η οροφή του πρόσθιου τμήματος του σπηλαίου έχει καταρρεύσει, με αποτέλεσμα τη δημιουργία αψιδωτής εισόδου, μπροστά από την οποία υπάρχουν τα εκκλησάκια του Αϊ Γιάννη του Σπηλιώτη και της Ζωοδόχου Πηγής. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του χώρου αποτελεί ο τεράστιος σταλαγμίτης που βρίσκεται στην είσοδό του.
Στο σπήλαιο πραγματοποιήθηκε σωστική ανασκαφική έρευνα από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας. Η χρήση του χρονολογείται από τη Νεολιθική εποχή (5η χιλιετία π.Χ.) έως και τα Νεότερα χρόνια. Ως επισκέπτης του σπηλαίου αναφέρεται ο λυρικός ποιητής Αρχίλοχος (728 - 650 π.Χ.) από την Πάρο. Στον μεγαλοπρεπή σταλαγμίτη της εισόδου σωζόταν μέχρι 19ο αιώνα η επιγραφή «Επί Κρίτωνος οίδε ήλθον Μένανδρος, Σόχαρμος, Μενεκράτης, Αντίπατρος, Ιππομέδων, Αριστέας, Φιλέας, Γόργος, Διογένης, Φιλοκράτης, Ονήσιμος». Σύμφωνα με την παράδοση, πρόκειται για συνωμότες κατά της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίοι όταν αποκαλύφθηκαν, κατέφυγαν στην Αντίπαρο για να σωθούν. Πιο πιθανό όμως φαίνεται να πρόκειται για απλούς επισκέπτες του σπηλαίου.
Εξ ίσου ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία του σπηλαίου στα νεότερα χρόνια. Το Δεκέμβριο του 1673, ο Μαρκήσιος ντε Νουαντέλ, πρεσβευτής του Λουδοβίκου ΙΔ' στην Κωνσταντινούπολη, πληροφορήθηκε την παρουσία ενός μεγάλου αγάλματος στο νησί της Αντιπάρου, που δεν ήταν άλλο από το σταλακτίτη της εισόδου του σπηλαίου. Έφτασε στο νησί και με τη βοήθεια σχοινιών κατέβηκε στο εσωτερικό του, όπου τέλεσε τη Θεία Λειτουργία πάνω σε ένα τεράστιο σταλαγμίτη που από τότε ονομάστηκε Αγία Τράπεζα. Σ? αυτήν χαράχτηκε η επιγραφή HIC IPSE CHRISTUS ADFUIT RJUS NATALI DIE MEDIA NOCTE CELEBRATO MDCLXXIII (Εδώ ο Χριστός γιόρτασε τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων του 1673). Αποτέλεσμα της αποστολής αυτής ήταν η απόσπαση σταλακτιτών και σταλαγμιτών που φορτώθηκαν στα πλοία για τη Γαλλία. Αυτή ήταν και η πρώτη μεγάλη σύληση του σπηλαίου. Αργότερα, κατά την περίοδο της ρωσικής κυριαρχίας στο νησί ( 1770 - 1774), το σπήλαιο υπέστη δεύτερη μεγάλη σύληση. Οι σταλακτίτες και σταλαγμίτες που αποσπάστηκαν στολίζουν σήμερα τις προθήκες του μουσείου Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη. Ακολούθησαν οι Γερμανοί, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι οποίοι με τη σειρά τους κατέστρεψαν μεγάλο τμήμα του φυσικού διακόσμου. Στο χώρο σώζεται επίσης χάραγμα του βασιλιά Όθωνα (Όθων Α' βασιλεύς της Ελλάδος της 27ης Σεπ 1840).
Το σπήλαιο είναι τουριστικά αξιοποιημένο και επισκέψιμο, με φορέα διαχείρισης το Δήμο Αντιπάρου.
|