Το νησί της Γαύδου αποτελεί το νότιο κατοικημένο εθνικό όριο της Ελλάδας, το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης.

Αρχαίες πηγές (Ηρόδοτος, Στράβων, Πτολεμαίος, Ιεροκλής), περιηγητικές αναφορές αλλά και νεότερες μελέτες κάνουν σποραδικά μνεία της Γαύδου, την οποία μάλιστα ο Καλλίμαχος συνδέει με την ομηρική Ωγυγία, το νησί της Καλυψούς. Από τις σύντομες περιηγήσεις των Τ.Α.Β. Spratt το 1875, G. De Sanctis το 1899, D. Levi - A.M. Collini το 1925 καθώς και των P. Faure και T.D.S. Pendlebury προέκυψαν πολύ σημαντικές πληροφορίες για τις αρχαιότητες του νησιού.

Τα πρωιμότερα επιφανειακά υπολείμματα χρονολογούνται στην μεταβατική νεολιθική περίοδο. Η διάσπαρτη κεραμική φαίνεται να εκπροσωπεί, σε διαφορετικούς βαθμούς, όλες τις περιόδους του μινωικού πολιτισμού, με κάποια ίσως έμφαση στη Μεσομινωική περίοδο.Τα κινητά και ακίνητα μνημεία μαρτυρούν εντατική εκμετάλλευση των παραλίων και της ενδοχώρας κατά τους ιστορικούς χρόνους, κυρίως, την ελληνιστική, την υστερορωμαϊκή, την πρωτοβυζαντινή και μεσοβυζαντινή περίοδο. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, τα νεώτερα μνημεία του νησιού, ιδιαίτερα εκείνα του 19ου, των αρχών και των μέσων του 20ου αι.

Από το 1992 έως το 1997 πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, σε συνεργασία με την ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, επιφανειακή έρευνα στο νησί , ενώ από το 1998 η ΚΕ΄Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων διενεργεί σωστικές ανασκαφές στη Γαύδο.