Γαλεριανό συγκρότημα (Θεσσαλονίκη)

Ιστορικά στοιχεία

Το 285 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός (244-311) για να αναδιοργανώσει και να σταθεροποιήσει το Ρωμαϊκό κράτος, το οποίο κατά μήκος των συνόρων απειλούνταν από πολλούς εχθρούς, μοιράσθηκε την αυτοκρατορική εξουσία με έναν ικανό στρατηγό τον Μαξιμιανό (250-310μ.Χ.), ο οποίος διοικούσε τις δυτικές επαρχίες με έδρα τα Μεδιόλανα (σημ. Μιλάνο) και την Ακυληία (σημ. Αquileia Ιταλίας). Μερικά χρόνια αργότερα το 293 μ.Χ. ο αυτοκράτορας εγκαθίδρυσε ένα νέο πολιτικό σύστημα γνωστό ως Τετραρχία. Σύμφωνα με αυτό, η αυτοκρατορία χωρίσθηκε σε τέσσερα τμήματα που διοικούνταν από δύο Αύγουστους, οι οποίοι είχαν αντίστοιχα ως συνεργάτες και διαδόχους δύο Καίσαρες. Ο Διοκλητιανός ανέλαβε τη διακυβέρνηση του ανατολικού τμήματος με Καίσαρα τον Γαλέριο (260-311). Η ανέγερση των ανακτόρων στη Θεσσαλονίκη ξεκίνησε στο τέλος του 3ου μ.Χ. αιώνα, όταν ο Γαλέριος ολοκλήρωσε την εκστρατεία του κατά των Περσών νικώντας το βασιλιά τους Ναρσή στην Αρμενία (298 μ.Χ). Μετά τη σημαντική αυτή νίκη, ο αυτοκράτορας επέστρεψε στη Βαλκανική (299μ.Χ.), και όρισε ως έδρα του τη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές η πόλη υπήρξε έδρα του Γαλέριου για δύο χρονικές περιόδους, από το 298 μέχρι το 303μ.Χ. και από το 308 μέχρι το θάνατο του αυτοκράτορα, το 311μ.Χ.



Η αρχαιολογική έρευνα:



Οι πρώτες ανασκαφικές τομές στην περιοχή της σημερινής πλατείας Ναυαρίνου, όπου βρίσκεται ο επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος του ανακτόρου, ξεκίνησαν το 1950 υπό την επίβλεψη του Εφόρου Αρχαιοτήτων Χ. Μακαρόνα, ο οποίος αποκάλυψε ένα από κυριότερα κτίσματα του συγκροτήματος το Οκτάγωνο, και συνεχίσθηκαν το 1962 όταν ο Δήμος Θεσσαλονίκης αποφάσισε τη διαμόρφωση του χώρου, και την κατεδάφιση των προσφυγικών οικίσκων που υπήρχαν εκεί. Η έρευνα ολοκληρώθηκε σταδιακά τη δεκαετία του ΄60 αποκαλύπτοντας τα ερείπια σημαντικών οικοδομημάτων. Την ίδια χρονική περίοδο, με τη διάνοιξη της οδού Δ. Γούναρη, ήρθε στο φως ένα ακόμη σημαντικό κτίσμα των ανακτόρων η «Αψιδωτή αίθουσα».



Η αποκατάσταση των ερειπίων:



Η αποκατάσταση και η ανάδειξη των ερειπίων των Ανακτόρων του Γαλερίου (αρχαιολογικός χώρος πλατείας Ναυαρίνου και οδού Δ. Γούναρη) υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν σε τρεις χρονικές περιόδους(1993-2000, 2002-2006, 2011-2014).

Το 2008 ο αρχαιολογικός χώρος της πλατείας Ναυαρίνου βραβεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Europa Nostra για την εξαιρετική και υποδειγματική αποκατάσταση και συντήρηση των ερειπίων, καθώς και για το σύνολο των επεμβάσεων που μετέτρεψαν έναν εγκαταλελειμμένο χώρο σε άρτια οργανωμένο και με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, πόλο έλξης στην καρδιά της σύγχρονης πόλης.