Η ναυτική παράδοση της Σάμου είναι γνωστή από τον 8ο αι. π.Χ. ακόμη, όταν ο Αμεινοκλής ο Κορίνθιος περί το 700 π.Χ. κατασκεύασε τα πρώτα πλοία των Σαμίων.

Η Σάμος γνώρισε τη μεγαλύτερη ευμάρειά της υπό την τυραννία του Πολυκράτη στο β΄ μισό του 6ου π.Χ. αι. (535-522 π.Χ.). Τότε αναδεικνύεται σε μεγάλη ναυτική δύναμη, χτίζονται τα παλιότερα τείχη της πόλης, ο μεγάλος λιμενοβραχίονας («χώμα») στο λιμάνι, το υδραγωγείο του Ευπαλίνου και ο δεύτερος μεγάλος ναός της ΄Ηρας.

Για το λόγο αυτό, πολλοί ιστορικοί αφιερώνουν ένα τμήμα της συγγραφής τους στην περίοδο της τυραννίας του, περιγράφοντας τον πλούτο και την ευημερία του νησιού, ενώ ο Ηρόδοτος εκφράζει τον θαυμασμό του για τα τρία μεγαλεπήβολα έργα του τυράννου, το Ηραίο, το Ευπαλίνειο όρυγμα και το «χώμα» στον αρχαίο λιμένα.