Η πόλη της αρχαίας Τανάγρας βρίσκεται πάνω στον χαμηλό λόφο Γκριμάδα, στο κέντρο περίπου της αναφερόμενης από τον Στράβωνα Ταναγραϊκής περιοχής, η οποία περιελάμβανε τις παράλιες πόλεις Αυλίδα και Δήλιον και τις πόλεις Ελεών, ’ρμα, Μυκαλησσός και Φαραί, που συνιστούσαν τη λεγόμενη τετρακωμία., Η θέση κατοικείτο συνεχώς από τη νεολιθική περίοδο μέχρι και τον 7ο αι. μ.Χ. Για πρώτη φορά εντοπίστηκε το 1776, η ταύτισή της, ωστόσο, με την αρχαία Τανάγρα έγινε το 1806, βάσει μιας αρχαίας επιγραφής, η οποία βρέθηκε εντοιχισμένη στο παρακείμενο βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Θωμά.

Η πόλη ιδρύθηκε κατά τους αρχαϊκούς χρόνους. Αν και δεν έχει ανασκαφεί, διατηρεί ορατά, στο μεγαλύτερο μήκος τους, τείχη της ύστερης κλασικής περιόδου, κατά την οποία άρχισε η ακμή της πόλης, με επισκευές και συμπληρώσεις μεγάλου τμήματός τους κατά τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους, όπου η πόλη, σε αντίθεση με άλλες βοιωτικές πόλεις, έχαιρε πολλών προνομίων. Η έκταση της αρχαίας πόλης είναι μεγάλη, πάνω από 300 στρέμματα. Η οχύρωσή της ήταν κατασκευασμένη κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα και διέθετε πύργους σε ίσες, περίπου, αποστάσεις.