Προϊστορικός τύμβος Αμφείου

Ο τύμβος του Αμφείου, με μέγιστο σωζόμενο ύψος 2 μέτρων και διάμετρο 21 μέτρων, κτίστηκε γύρω στο

2600?2400 π.Χ. στην κορυφή του φυσικού λόφου του Αμφείου. Έχει κωνικό σχήμα και αποτελείται από δύο

κατώτερες στρώσεις χώματος και μια ανώτερη στρώση που καλύπτεται από χώμα και ορθογώνια ωμά πλιθιά

διαφόρων μεγεθών. Ο τύμβος κάλυψε ένα σημαντικό παλιότερο νεκροταφείο που βρισκόταν στην κορυφή

του ομώνυμου λόφου και χρονολογείται στο πρώτο τέταρτο της 3ης χιλιετίας (ΠΚ/ΠΕ Ι). Η έκταση του

νεκροταφείου αυτού είναι ακόμα άγνωστη, ενώ άγνωστο επίσης παραμένει αν, εκτός από τους τάφους, ο

τύμβος που δημιουργήθηκε εκεί κάλυψε και κάποια οικοδομικά κατάλοιπα, όπως συμβαίνει στη Λέρνα, αλλά

και στην αντίστοιχη περίπτωση του υψώματος του Μουσείου. Η σύντομη σωστική ανασκαφή, ωστόσο, πουπραγματοποίησε η Θ΄ ΕΚΠΑ το 2007 κάτω ακριβώς από τον τύμβο, αποκάλυψε τρείς θαλαμωτούς τάφους

σκαμμένους στο φυσικό βράχο του λόφου, καθώς και ένα ρηχό λάξευμα που είχε δεχθεί την ταφή γυναίκας

με μωρό στην αγκαλιά της. Οι θαλαμωτοί, τάφοι αποτελούν χαρακτηριστικό τύπο τάφου για την εποχή,

καθώς όμοιοί τους έχουν βρεθεί και σε άλλα νεκροταφεία της Βοιωτίας, όπως στις Λιθαρές, στην Παραλίμνη,

στο Λικέρι, στο Ύπατο, αλλά και στη γειτονική Μάνικα της Εύβοιας. Μέσα στους τάφους του Αμφείου

βρέθηκαν ταφές ενός ή και δύο ατόμων σε συνεσταλμένη στάση, ενώ τα κτερίσματα που τις συνόδευαν

αποτελούν εισηγμένα αντικείμενα από τις Κυκλάδες και χρονολογούνται στην ΠΚΙ περίοδο.

Σε μεταγενέστερη φάση, είτε στους χρόνους της επόμενης περιόδου που ακολούθησε την κατασκευή του

τύμβου (2300?2000 π.Χ.) είτε κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού (2000?1700 π.Χ.), η κορυφή του πλίνθινου

τύμβου του Αμφείου σκάφτηκε για να χτιστεί ένας μνημειώδης κιβωτιόσχημος τάφος, ο οποίος δέχτηκε μία ή

περισσότερες ταφές με πλούσια κτερίσματα. Η ακριβής χρονολογική σχέση του τύμβου με τον τάφο δεν είναι

σαφής, καθώς ο τάφος βρέθηκε συλημένος, ήδη ίσως από την αρχαιότητα, ενώ τα χρυσά κοσμήματα που

περισυλλέχθηκαν έξω από αυτόν είναι ό, τι ακριβώς ξέφυγε από τους τυμβωρύχους. Το σύνολο πάντως του

τύμβου και του εντυπωσιακού σε μέγεθος τάφου που βρισκόταν στο κέντρο του θα αποτελούσε ένα

σημαντικό και ιδιαίτερο σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της Θήβας ήδη από τους προϊστορικούς

χρόνους, ένα είδος δηλαδή μνημείου?ηρώου.