ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Λ. Κολώνας
Τοπογραφικό διάγραμμα της αρχαίας Παλαίρου
Η αρχαία πόλη της Παλαίρου είχε μεγάλη στρατηγική σημασία, αφού δέσποζε σε ολόκληρη την πεδιάδα, αλλά και στη λίμνη της Βουλκαριάς, και βρισκόταν πλησίον της Λευκάδας, του Σολλίου και του Ανακτορίου, δηλαδή των κορινθιακών αποικιών. Η έκταση που καταλαμβάνει η αρχαία πόλη εντός της οχύρωσης είναι περίπου εκατόν σαράντα στρέμματα και ο λόφος επάνω στον οποίον κτίστηκε είναι χαμηλός και βραχώδης (υψόμετρο 170μ. - 210μ.), με εξαίρεση την ακρόπολή της, η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 230μ. - 260μ. Ο λόφος έως την πεδιάδα και τη λίμνη παρουσιάζει απότομη κλίση και βραχώδεις πλαγιές στα δυτικά, ανατολικά και νότια. Επομένως, η έντονη μορφολογία του εδάφους προσέφερε σημαντική προστασία στην αρχαία πόλη.



Ο οχυρωματικός περίβολος της πόλης σώζεται στις μέρες μας σε καλή κατάσταση και σε ύψος που φθάνει τα 10μ. Η οχύρωση που έχει μήκος 2 χλμ. περίπου, περιβάλλει την πόλη και φθάνει έως την κορυφή του λόφου, όπου και βρίσκεται η ακρόπολη, στην οποία διατηρούνται δύο δεξαμενές. Το τείχος με τις μνημειώδεις τοξωτές και ορθογώνιες πύλες, τους ορθογώνιους πύργους και τις κλίμακες ανόδου είναι κτισμένο κατά το ισόδομο και ψευδοϊσόδομο τραπεζιόσχημο σύστημα δόμησης, αλλά και κατά το πολυγωνικό. Η πόλη εκτείνεται και έξω από την οχύρωση, όπου σώζονται τα θεμέλια πολλών κτηρίων, ενώ αναπτύσσονται και τα εκτεταμένα νεκροταφεία της, το νότιο προς την πλευρά της σύγχρονης Παλαίρου, και το βόρειο προς τη Βουλκαριά.



Εσωτερικά, η πόλη της Παλαίρου είναι οργανωμένη κατά το ιπποδάμειο σύστημα. Όπως φαίνεται από τα ορατά κατάλοιπά της, ακολουθήθηκε ένα ενιαίο σχέδιο και μια πολεοδομική διάταξη ανάλογη με εκείνη πολλών άλλων γνωστών αρχαίων πόλεων. Από τα δημόσια οικοδομήματα στο εσωτερικό της πόλης πιο χαρακτηριστική είναι η αρχαία αγορά, τα θεμέλια της οποίας διατηρούνται σε περίοπτη θέση, στα χαμηλά πρανή και στα ΝΑ της οχύρωσης. Η αγορά επικοινωνεί με την πεδιάδα στα ΝΑ της με μια πύλη (πύλη ΣΤ), η οποία δε σώζεται. Στη βόρεια πλευρά της αγοράς ξεχωρίζει επίμηκες κτήριο που ανήκει πιθανόν σε δίκλιτη στοά, μπροστά από την οποία σώζονται θεμέλια ημικυκλικού βάθρου που στην αρχαιότητα φιλοξενούσε αγάλματα. Δημόσια κτήρια συναντάμε και στο ΒΔ τμήμα της αρχαίας πόλης και για την ακρίβεια μεταξύ των πυλών Β και Γ. Οι πληροφορίες μας για την αγορά είναι λίγες, καθώς δεν έχουν γίνει ακόμα ανασκαφικές έρευνες.



Στη βόρεια πύλη (πύλη Γ) της οχύρωσης και εσωτερικά αυτής βρίσκονται δυο μεγάλες δίδυμες δεξαμενές με ορθογώνιο σχήμα. Οι δεξαμενές είχαν κτιστεί για την ύδρευση των κατοίκων και ήταν λαξευμένες στο βράχο. Επικοινωνούσαν με αγωγό, αφού η μεταξύ τους απόσταση ήταν 1μ. Μάλιστα, η μία δεξαμενή ήταν εφεδρική και σε αυτήν διοχετεύονταν τα νερά που περίσσευαν από την πρώτη. Τέλος, βόρεια της παραλίας του όρμου της σύγχρονης Παλαίρου και συγκεκριμένα στο παραλιακό χωριό της Πογωνιάς εντοπίζεται το λιμάνι της αρχαίας πόλης. Στην παραλία του χωριού αυτού, όπου κάποιοι μελετητές τοποθετούν το Σόλλιον, και μέσα στην θάλασσα, έχει εντοπιστεί αρχαίος μόλος, μήκους 220μ. περίπου.
Συντάκτης
Δρ. Ολυμπία Βικάτου, αρχαιολόγος - Προϊσταμένη ΛΣΤ΄ ΕΠΚΑ