Μοναστήρι, το οποίο αποτελεί ίσως το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο της Νισύρου και πάντως είναι ο μεγαλύτερος πόλο έλξης επισκεπτών στη Νίσυρο. Στο πανηγύρι της συγκεντρώνει σύσσωμη την ομογένεια της Νισύρου από την Αμερική και όλον τον κόσμο. Το μοναστήρι είναι χτισμένο σε απόκρημνο πορώδη βράχο που ονομάζεται «Οξός της Παναγιάς», σε υψόμετρο 35 μ. Η πρόσβαση γίνεται με 130 σκαλοπάτια, τα οποία ξεκινούν από τον κεντρικό δρόμο της συνοικίας του Μανδρακίου Λαγκάδι. Το 2001 η μονή γιόρτασε τα 600 χρόνια της, αν και η πραγματική της ηλικία δεν έχει υπολογιστεί ποτέ με ακρίβεια. Εντύπωση προκαλεί η επιλογή του σημείου για την ανέγερση της μονής, αφού, σε αντίθεση με τη συνηθισμένη πρακτική του μοναχισμού να επιλέγονται απομακρυσμένες και ενίοτε δυσπρόσιτες περιοχές, η μονή της Σπηλιανής βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του Μανδρακίου. Ο βράχος αποτελούσε από μόνος του ένα φυσικό οχυρό, αφού ήδη οι Ιωαννίτες Ιππότες είχαν επιλέξει το ίδιο σημείο για το Κάστρο του Μανδρακίου. Σύμφωνα με την παράδοση, μία εικόνα της Παναγίας που είχε βρεθεί στη θέση Βρετού (κοντά στα Δημοτικά Λουτρά Μανδρακίου), παρόλο που για ασφάλεια φυλασσόταν στην Παναγία την Ποταμίτισσα, βρισκόταν μυστηριωδώς στη σπηλιά του κάστρου των Ιπποτών. Έτσι, θεωρήθηκε ότι ήταν θέλημα της Παναγίας να χτιστεί μία εκκλησία στη θέση εκείνη, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο ναός της μονής, λοιπόν, βρίσκεται σε μία σπηλαιώδη κοιλότητα του βράχου (εξ ου και το όνομα «Σπηλιανή»), η οποία αρχικά φιλοξένησε και το κελί του μοναχού που την έχτισε. Στο Α τμήμα της σπηλιάς υπάρχουν δύο μικρότερες φυσικές κοιλότητες, τις οποίες ο μοναχός διαμόρφωσε σε άγια βήματα. Το ένα από αυτά ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Χαράλαμπο, ενώ το άλλο στην Παναγία. Ο ναός διακοσμήθηκε εσωτερικά με τοιχογραφίες. Η μεγάλων διαστάσεων εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας απέκτησε ασημένια επένδυση το 1798. Λέγεται ότι η αρχική, μικρότερη εικόνα της Παναγίας βρίσκεται κρυμμένη κάτω από το χέρι της Οδηγήτριας. Κατόπιν προστέθηκαν στο μοναστήρι περισσότερα κελιά και αποθήκες. Ακόμη και σήμερα η μονή φιλοξενεί αρκετούς μοναχούς. Στα κελιά που προορίζονται για τη φιλοξενία προσκυνητών, διαμένουν οι λεγόμενες εννιαμερίτισσες. Πρόκειται για γυναίκες που επί 9 μέρες πριν το Δεκαπενταύγουστο μένουν στο μοναστήρι, νηστεύουν και προσεύχονται στην Παναγία λέγοντας το «Μοιρολόι της Μεγαλόχαρης». Την παραμονή (14/08) όλο το νησί νηστεύει, ενώ ανήμερα γίνεται μεγάλο πανηγύρι στην αυλή του Ζησιμοπούλειου Θεάτρου, με φαγητό, ποτό και χορό.