Σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων βόρεια του Νεκρομαντείου, βρίσκεται ο λόφος του Ξυλοκάστρου, όπου εντοπίζεται η μυκηναϊκή ακρόπολη της Εφύρας. Ο χώρος ανασκάφηκε κατά διαστήματα από το 1958 έως το 1987, από τους καθηγητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Σωτ. Δάκαρη και Αθ. Παπαδόπουλο, σύμφωνα με τους οποίους πρόκειται για τη σημαντικότερη εγκατάσταση και τη μοναδική έως τώρα επιβεβαιωμένη Μυκηναϊκή Ακρόπολη στην Ήπειρο. Από το 2006 και ως το 2008 πραγματοποιήθηκαν συμπληρωματικές ανασκαφικές εργασίες από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.Τρία επάλληλα τείχη οχυρώνουν το νότιο τμήμα του λόφου. Τα δύο πρώτα, εξωτερικό και μεσαίο, κατασκευάστηκαν με την κυκλώπεια τεχνική τον 14ο ή τον πρώιμο 13ο αι. π.Χ., ενώ το τείχος της κορυφής ανήκει χρονολογικά στην πρώιμη ελληνιστική περίοδο. Στο νότιο εξωτερικό κυκλώπειο τείχος εντοπίστηκε πύλη με προεξέχον το ανατολικό άκρο της, ώστε να σχηματίζει προστατευτικό προμαχώνα. Τα κυριότερα όμως μνημεία της ακρόπολης εντοπίστηκαν στο πλάτωμα, που σχηματίζει το μεσαίο τείχος με τη δυτική πλαγιά του λόφου. Πρόκειται για τρεις μεγάλους προϊστορικούς ταφικούς τύμβους της τελευταίας φάσης της εποχής του Χαλκού και το μεγάλο ελληνιστικό κτήριο διαστάσεων 16,10 X 10,5 μ. Οι τύμβοι αποτελούνταν από απλούς λακκοειδείς τάφους, όπου εναπόθεταν τους νεκρούς. Βάσει των ευρημάτων, η χρονολόγησή των τύμβων στον 12ο αι. π.Χ. τους καθιστά μοναδικά, μέχρι στιγμής, μνημεία αυτής της περιόδου στην Ήπειρο. Επιφανειακά διασώζονται, διάσπαρτα στον αρχαιολογικό χώρο, υπολείμματα κτηρίων ή άλλων κατασκευών, που δεν έχουν ερευνηθεί.
Ο χώρος έχει διαμορφωθεί στα πλαίσια του ΕΣΠΑ.
|