Η πόλη της Ακάνθου απλώνεται στα υψίπεδα και τις πλαγιές των λόφων με τα τοπωνύμια Κάστρο, Λαδιάβα, Άη-Γιώργης και Αλώνια, στη συνέχεια του οικισμού (νοτιοανατολικά) της Ιερισσού, και η έκτασή της υπολογίζεται σε 560 στρέμματα. Διατηρούνται διάσπαρτα διάφορα οικοδομικά λείψανα και μνημεία, όπως τα τείχη και δημόσια κτίρια κλασικής και ελληνιστικής εποχής, ο βυζαντινός ναός Γεννήσεως της Θεοτόκου, στοιχεία της ποικιλόμορφης ιστορικής φυσιογνωμίας της μέχρι και το 1932, οπότε ο οικισμός αφανίζεται από σεισμό. Η ζωή και ο πολιτισμός της εξελίσσεται μέχρι τις μέρες μας.

Ο πυρήνας της αρχικής προϊστορικής εγκατάστασης έχει εντοπιστεί στο Κάστρο, κάτω από το θεμέλιο του βυζαντινού ναού της Παναγίας. Δεν έχει εξακριβωθεί πότε ξεκινά η ζωή του οικισμού στο μακρινό αυτό παρελθόν, από το οποίο έχουμε ένα εντυπωσιακό εύρημα: τμήμα μιας ανθρωπόμορφης στήλης Menhir, απομεινάρι της πρώιμης Εποχής του Χαλκού (γύρω στο 2500 π.Χ.), συνδέει άμεσα την Άκανθο με τον πολιτισμικό χώρο του βορειο-ανατολικού Αιγαίου και του Εύξεινου Πόντου. Περισσότερα είναι τα λείψανα της κλασικής και ελληνιστικής εποχής: τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου, ένας τομέας δημοσίων κτισμάτων με κέντρο έναν κλασικό ναό και ένα ενδιαφέρον κλασικο-ελληνιστικό οικοδόμημα στη θέση Λαδιάβα. Το εκτεταμένο νεκροταφείο της κατέχει την παράλια ζώνη της Ιερισσού και χρησιμοποιείται από τα αρχαϊκά (7ος, 6ος αι. π.Χ.) ως και τον 17ο αιώνα και αριθμεί γύρω στους 13.000 τάφους.

Στο Επιχειρησιακό πρόγραμμα Μακεδονίας-Θράκης (2007-2013) εντάχθηκε και υλοποιήθηκε με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης το έργο «Κέλυφος προστασίας και ανάδειξης τμήματος του αρχαίου νεκροταφείου της Ακάνθου Χαλκιδικής». Σκοπός του έργου ήταν να αποκαλυφθεί και να παρουσιασθεί στο κοινό ένα μικρό, έστω, τμήμα του νεκροταφείου της αρχαίας Ακάνθου, το οποίο να παραμείνει όπως ανασκάφθηκε στη θέση του (in situ) και να προστατεύεται με ένα κέλυφος που θα πρέπει να λειτουργεί και να σημαίνει, με διακριτικό τρόπο, το δημόσιο πολιτιστικό του χαρακτήρα, ανταποκρινόμενο στις ανάγκες της σύγχρονης αισθητικής. Το στέγαστρο κατασκευάσθηκε προτού αποκαλυφθούν οι αρχαιότητες για να κρατηθεί η εικόνα της ανασκαφής όσο το δυνατόν πιο αυθεντική και να αποφευχθούν τυχόν φθορές των ευρημάτων από τις εργασίες κατασκευής. Ο σχεδιασμός του στεγάστρου είχε στόχους την ασφάλεια και την προστασία των ευρημάτων από καιρικές συνθήκες, τον φυσικό φωτισμό και αερισμό του χώρου και την εξασφάλιση της απρόσκοπτης θέασης από τους επισκέπτες.