Στη δυτική πλαγιά του λόφου Βελατούρι βρίσκεται το κέντρο του αρχαίου δημου Θορικού. Από τον αρχαίο δήμο σήμερα σώζονται το θέατρο, μέρη του οικισμού και των εγκαταστάσεων όπου γινόταν η επεξεργασία των μετάλλων, ένας τετράγωνος πύργος του 4ου αιώνα π.Χ., τα νεκροταφεία και το ιερό της Δήμητρας και της κόρης. Ο οικισμός γνωστός ως βιομηχανική πόλη εκτείνεται στη βραχώδη κατηφορική πλαγιά του λόφου Βελατούρι.

Το θέατρο του Θορικού θεωρείται το αρχαιότερο στον ελλαδικό χώρο και μοναδικό για το ιδιόμορφο ελλειψοειδές σχήμα του. Κατασκευάστηκε στη φυσική αμφιθεατρική πλαγιά στη νότια πλευρά του λόφου Βελατούρι στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. Στα μέσα του 5ου αι. π.Χ. η ορχήστρα επεκτάθηκε και στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. κατασκευάστηκε το άνω διάζωμα με ένα μνημειώδη αναλημματικό τοίχο. Δίπλα στη δυτική πάροδο ιδρύθηκε ο μικρός ναός του Διονύσου. Στην ανατολική πλευρά του υπάρχει μία μεγάλη αίθουσα με θρανίο λαξευμένο στο βράχο, που ήταν πιθανώς τόπος συγκέντρωσης. Δίπλα στο δυτικό διάζωμα του θεάτρου υπήρχε ένα σπίτι με πεντάκλινο ανδρώνα (δωμάτιο συμποσίων) και αυλή. Το χωρίζει από το θέατρο ένα στενό μονοπάτι που ανηφορίζει στην πλαγιά.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός, ότι ακριβώς νότια της ορχήστρας του θεάτρου και σύγχρονα με αυτό δημιουργήθηκε ένα νεκροταφείο που ήταν σε χρήση από τον 6ο αι. π.Χ. έως τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. . Στη δυτική πλαγιά του λόφου οι περισσότεροι τάφοι χρονολογούνται στη γεωμετρική (1100 - 700 π.Χ.) και αρχαϊκή (700 - 480 π.Χ.) περίοδο, ενώ λιγότερες είναι οι ταφές των μέσων του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ. Στη νότια πλαγιά οι τάφοι που χρονολογούνται στον 7ο, 6ο και 4ο αι. π.Χ. ανήκαν σε νεαρά άτομα και παιδιά. Βόρεια του θεάτρου βρέθηκαν τάφοι του 8ου - 7ου αι. π.Χ.

Σπίτια, εργαστήρια και στοές γύρω από το θέατρο αποτελούν έναν οικισμό και δείχνουν την πυκνότητα της κατοίκησης και την ποικιλία των δραστηριοτήτων των αρχαίων κατοίκων του Θορικού.

Στη γειτονική χερσόνησο του Αγίου Νικολάου με τους μικρούς όρμους Φραγκολίμανο και Πόρτο Μαντρί ήταν το λιμάνι του αρχαίου Θορικού, που οχυρώθηκε στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Μέσα στο φρούριο σώζεται ένας μικρός οικισμός των κλασικών χρόνων, ενώ τοίχοι είναι ορατοί μέσα στη θάλασσα νότια της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου.

Στην πεδιάδα νότια του οικισμού, σώζεται ένα μεγάλο μαρμάρινο δωρικό οικοδόμημα σε σχήμα διπλής στοάς, του 5ου αι. π.Χ., που έχει γίνει γνωστό ως "ναός της Δήμητρας και Κόρης" από επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή.

Στη δυτική πλαγιά του λόφου Βελατούρι βρίσκεται το κέντρο του αρχαίου δημου Θορικού. Από τον αρχαίο δήμο σήμερα σώζονται το θέατρο, μέρη του οικισμού και των εγκαταστάσεων όπου γινόταν η επεξεργασία των μετάλλων, ένας τετράγωνος πύργος του 4ου αιώνα π.Χ., τα νεκροταφεία και το ιερό της Δήμητρας και της κόρης. Ο οικισμός γνωστός ως βιομηχανική πόλη εκτείνεται στη βραχώδη κατηφορική πλαγιά του λόφου Βελατούρι.

Το θέατρο του Θορικού θεωρείται το αρχαιότερο στον ελλαδικό χώρο και μοναδικό για το ιδιόμορφο ελλειψοειδές σχήμα του. Κατασκευάστηκε στη φυσική αμφιθεατρική πλαγιά στη νότια πλευρά του λόφου Βελατούρι στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. Στα μέσα του 5ου αι. π.Χ. η ορχήστρα επεκτάθηκε και στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. κατασκευάστηκε το άνω διάζωμα με ένα μνημειώδη αναλημματικό τοίχο. Δίπλα στη δυτική πάροδο ιδρύθηκε ο μικρός ναός του Διονύσου. Στην ανατολική πλευρά του υπάρχει μία μεγάλη αίθουσα με θρανίο λαξευμένο στο βράχο, που ήταν πιθανώς τόπος συγκέντρωσης. Δίπλα στο δυτικό διάζωμα του θεάτρου υπήρχε ένα σπίτι με πεντάκλινο ανδρώνα (δωμάτιο συμποσίων) και αυλή. Το χωρίζει από το θέατρο ένα στενό μονοπάτι που ανηφορίζει στην πλαγιά.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός, ότι ακριβώς νότια της ορχήστρας του θεάτρου και σύγχρονα με αυτό δημιουργήθηκε ένα νεκροταφείο που ήταν σε χρήση από τον 6ο αι. π.Χ. έως τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. . Στη δυτική πλαγιά του λόφου οι περισσότεροι τάφοι χρονολογούνται στη γεωμετρική (1100 - 700 π.Χ.) και αρχαϊκή (700 - 480 π.Χ.) περίοδο, ενώ λιγότερες είναι οι ταφές των μέσων του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ. Στη νότια πλαγιά οι τάφοι που χρονολογούνται στον 7ο, 6ο και 4ο αι. π.Χ. ανήκαν σε νεαρά άτομα και παιδιά. Βόρεια του θεάτρου βρέθηκαν τάφοι του 8ου - 7ου αι. π.Χ.

Σπίτια, εργαστήρια και στοές γύρω από το θέατρο αποτελούν έναν οικισμό και δείχνουν την πυκνότητα της κατοίκησης και την ποικιλία των δραστηριοτήτων των αρχαίων κατοίκων του Θορικού.

Στη γειτονική χερσόνησο του Αγίου Νικολάου με τους μικρούς όρμους Φραγκολίμανο και Πόρτο Μαντρί ήταν το λιμάνι του αρχαίου Θορικού, που οχυρώθηκε στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Μέσα στο φρούριο σώζεται ένας μικρός οικισμός των κλασικών χρόνων, ενώ τοίχοι είναι ορατοί μέσα στη θάλασσα νότια της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου.

Στην πεδιάδα νότια του οικισμού, σώζεται ένα μεγάλο μαρμάρινο δωρικό οικοδόμημα σε σχήμα διπλής στοάς, του 5ου αι. π.Χ., που έχει γίνει γνωστό ως "ναός της Δήμητρας και Κόρης" από επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή.