ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Άποψη από το ψηφιδωτό δάπεδο στην οικία AV13
Στα ανατολικά του ομώνυμου χωριού, 80 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και 25 από τον Πολύγυρο, στο μυχό του Τορωναίου Κόλπου βρίσκεται η αρχαία Όλυνθος. Η αρχαία πόλη κτίστηκε επάνω σε έναν διπλό λόφο, έναν βόρειο και έναν νότιο. Από τους δύο, ο νότιος είχε κατοικήθηκε πρώτος. Εκεί, στα μέσα του 7ου αι. π.Χ. κτίστηκε η αρχαϊκή πόλη, που ακολουθούσε τις διακυμάνσεις του εδάφους. Η πόλη αυτή καταστράφηκε από τους Πέρσες το 479 π.Χ. Μετά την καταστροφή παραδόθηκε στον Κριτόβουλο της Τορώνης και στους Χαλκιδείς και συμπεριλήφθηκε στην ομάδα των χαλκιδικών πόλεων



Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει τους δύο λόφους και έκταση στους πρόποδές τους, όπου βρίσκεται το φυλάκιο και κτήριο που στεγάζει χώρους υποδομής των επισκεπτών και συγχρόνως φιλοξενεί φωτογραφική έκθεση. Από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου ένα ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί τον επισκέπτη στους δύο λόφους. Η αρχαϊκή πόλη, κτισμένη με υποτυπώδες πολεοδομικό σχέδιο καταλάμβανε σχεδόν όλο τον νότιο λόφο, στο νότιο άκρο του οποίου έχουν ανασκαφεί λείψανα οικισμού της νεότερης νεολιθικής και ερείπια πύργου του 12ου αι. μ.Χ. Από την αρχαϊκή πόλη εντοπίστηκαν δύο λεωφόροι, κατά μήκος του ανατολικού και του δυτικού άκρου της πόλης, που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με εγκάρσιους δρόμους. Στην ανατολική λεωφόρο εντοπίστηκαν καταστήματα, μικρές κατοικίες και αποθηκευτικοί λάκκοι, ενώ στο βόρειο τμήμα του λόφου ανασκάφηκε το διοικητικό κέντρο: η αγορά και το πρυτανείο.



Η κλασική πόλη ιδρύθηκε στο πλάτωμα και την ανατολική παρειά του βόρειου λόφου Η έκταση που καταλάμβανε διαιρέθηκε σε 64 οικοδομικά τετράγωνα, τα οποία διαχωρίζονταν από οριζόντιους και κάθετους δρόμους, μερικοί από τους οποίους με κατεύθυνση βορρά - νότο είχαν πλάτος ως 7 μ. Το κάθε οικοδομικό συγκρότημα (insula) διέθετε δέκα τετράγωνης κάτοψης οικόπεδα με πέντε οικίες σε κάθε μακρά του πλευρά. Οι οικίες ήταν διώροφες στη βορεινή πλευρά τους και είχαν λιθόστρωτη αυλή. Στη βόρεια πλευρά της αυλής δημιουργείται στοά (παστάδα). Η κάθε οικία περιλάμβανε έναν επίσημο χώρο για τα συμπόσια, τον ανδρώνα, που βρισκόταν στο ισόγειο. Σε πολλές περιπτώσεις το δάπεδο του ανδρώνα κοσμούνταν με ψηφιδωτό με φυτικές, και σπανιότερα, ανθρωπόμορφες συνθέσεις. Άλλοι χώροι ήταν το "διαιτητήριον", ο "οίκος", το "οπτάνιον", το "βαλάνειον" και ο "ίμερος" (θάλαμος) και ο γυναικωνίτης στον όροφο. Πολύ σημαντικές για την έρευνα είναι και οι επαύλεις, που βρίσκονταν στο αριστοκρατικό προάστιο εκτός του περιτειχισμένου τμήματος της πόλης, ανατολικά του βόρειου λόφου. Σημαντικότερες είναι η έπαυλη της Αγαθής Τύχης, του Ηθοποιού, των Διδύμων Ερώτων, ονόματα που πήραν από τα ψηφιδωτά τους δάπεδα.



Τόσο η αρχαϊκή, όσο και η κλασική πόλη ήταν οχυρωμένες. Έως τώρα δεν έχουν εντοπιστεί λείψανα από τα τείχη της αρχαϊκής πόλης. Από την οχύρωση της κλασικής πόλης στον βόρειο λόφο, έχει έρθει στο φως τμήμα του ανατολικού τείχους που ενσωματώνεται στην ανατολική σειρά κατοικιών και αποτελείται από λίθινη θεμελίωση και πλίνθινη ανωδομή.



Ανασκάφηκαν ελάχιστοι δημόσιοι χώροι στον βόρειο λόφο, μια Στοά και μια δημόσια κρήνη. Η διαμόρφωση της νότιας πλευράς του νότιου λόφου υποδηλώνει ότι ίσως υπήρχε εκεί θέατρο. Τέλος, τα νεκροταφεία της πόλης εκτείνονταν εκτός των τειχών, στα δυτικά της, κοντά στο ποτάμι, , και βόρεια αυτής. Η ανασκαφή τους έφερε στο φως σημαντικά ευρήματα, που αποδεικνύουν τον πλούτο και το υψηλό βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της.
Συντάκτης
Ε. Μπ. Τσιγαρίδα, ΙΣΤ' Ε.Π.Κ.Α.