Η Μαντίνεια είναι κυρίως γνωστή για τα εντυπωσιακά κατάλοιπα του οχυρωματικού της περιβόλου καθώς και την αγορά της, με το θέατρο και τα επιβλητικά δημόσια οικοδομήματα, που καταλάμβανε το κέντρο της αρχαίας πόλης, σε μικρή απόσταση ανατολικά της σύγχρονης εκκλησίας της Αγίας Φωτεινής.
Κατά την αρχαιότητα η Μαντίνεια καταλάμβανε μία εκτεταμένη πεδινή έκταση της ανατολικής Αρκαδίας και περιβαλλόταν από βουνά και λόφους που αποτελούσαν τα φυσικά όρια της επικράτειάς της από τον Ορχομενό προς βορρά και την Τεγέα προς νότο.
Από το λόφο Γκορτσούλι, που βρίσκεται σε απόσταση ενός 1 χιλ. περίπου βόρεια της Μαντίνειας, μπορεί να ξεκινήσει ο επισκέπτης την περιήγησή του στον αρχαιολογικό χώρο. Το Γκορτσούλι ταυτίζεται με την προϊστορική ακρόπολη της αρχαίας Μαντίνειας, την αποκαλούμενη από τον Παυσανία Πτόλι. Από την κορυφή του λόφου, όπου και το πρόσφατα ανακαινισμένο ναϋδριο της Παναγίας, μπορεί κανείς να θαυμάσει την πανοραμική θέα σε όλο το μαντινικό κάμπο και να διακρίνει τον οχυρωματικό περίβολο της αρχαίας πόλης που στέκεται σα δακτυλίδι στη μέση του. Στη δυτική πλαγιά του λόφου, που παρουσιάζει έντονη κατωφέρεια, η σκαπάνη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, υπό τη διεύθυνση της Θεοδώρας Καράγιωργα, έφερε στο φως ναό αρχαϊκών χρόνων, που παρουσιάζει δύο οικοδομικές φάσεις.
Παίρνοντας ο επισκέπτης το δρόμο της επιστροφής από το Γκορτσούλι προς τη Μαντίνεια, αντικρύζει, εκατέρωθεν της επαρχιακής οδού, τμήματα από το ισχυρό οχυρωματικό τείχος που περιέκλειε την αρχαία πόλη σε συνολική επιφάνεια 1,24 τ.χιλ. Συνεχίζοντας προς νότο, φτάνει κανείς στον περιφραγμένο χώρο της αγοράς της Μαντίνειας, που είναι εύκολα προσβάσιμος από την επαρχιακή οδό που οδηγεί στην Τρίπολη. Το πρώτο μνημείο που συναντά ο επισκέπτης κατά την περιήγησή του στο χώρο είναι το θέατρο, το οποίο σχηματίστηκε από τεχνητή επίχωση και κατέλαβε το δυτικό άκρο του χώρου της αγοράς. Η αγορά, ορθογώνιας κάτοψης, στην τελική της διαμόρφωση κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους ήταν ιδιαίτερα επιβλητική με εντυπωσιακές εισόδους, στοές που την περιέβαλλαν από τις τρεις πλευρές και πολλούς πλακόστρωτους δρόμους που διέσχιζαν τον εσωτερικό ελεύθερο χώρο της.
Από αυτό το μνημειακό σύνολο, που εν μέρει αποκάλυψαν οι γαλλικές ανασκαφές του 19ου αιώνα, ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί σήμερα δύο ναούς σε μικρή απόσταση νότια από τη σκηνική κατασκευή του θεάτρου, οι οποίοι αποδίδονται στη λατρεία της Ήρας και του Διός, με βάση τη λεπτομερή περιγραφή του Παυσανία. Προς τιμήν του μαντινέα Ποδάρεως πρέπει να κατασκευάστηκε το κτήριο που σώζεται αμέσως βόρεια της σκηνής του θεάτρου. Τέλος, το μεγάλο οικοδόμημα που καταλαμβάνει το μέσο της νότιας πλευράς της αγοράς έχει ταυτιστεί με το βουλευτήριο της αρχαίας πόλης.
Η Μαντίνεια δε διαθέτει μόνο ιερά, δημόσια οικοδομήματα και επιβλητική οχύρωση αλλά και κατοικίες και ταφικά μνημεία, που είναι προς το παρόν καλά προστατευμένα κάτω από τη μαντινική γη. Κατέχει κυρίως, το σπάνιο προνόμιο να μην έχει καταστραφεί ή καλυφτεί από νεότερους οικισμούς και να βρίσκεται σ' ένα κατεξοχήν αλώβητο μεσογειακό περιβάλλον.
|