Ο αρχαιολογικός χώρος της Κύμης βρίσκεται σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από τη θάλασσα, στο λόφο Βιγλατούρι. Εδώ αποκαλύφθηκε ένας ολόκληρος οικισμός της προϊστορικής και γεωμετρικής περιόδου με σπίτια, ιερά, πλατείες, δρόμους και τάφους. Τα ερείπια που είναι ορατά και καλύπτουν όλες τις πλαγιές του λόφου, ανήκουν κυρίως στον οικισμό των γεωμετρικών χρόνων, του οποίου η έκταση δεν έχει ακόμη διαπιστωθεί στο σύνολό της.

Έχουν αποκαλυφθεί ορθογώνια και αψιδωτά οικοδομήματα, λιθόστρωτοι δρόμοι, κατασκευασμένοι από μικρές πέτρες, βότσαλα και πατημένα όστρακα, καθώς και μικρό τμήμα του τείχους στους πρόποδες του λόφου. Στον κεντρικό πυρήνα του οικισμού υπήρχε πλατεία και ένα ωοειδές λιθόκτιστο κτήριο, το ιερό, που βρέθηκε ασύλητο και έχει δώσει πλούσια κεραμική, η οποία ανάγεται χρονολογικά στα μέσα του 8ου αι. π.Χ. Η αψίδα του ήταν η πρώτη που ήλθε στο φως κατά την ανασκαφή του 1984. Το κτήριο αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως ιερό-ηρώο, σύμφωνα με τη γνώμη της αρχαιολόγου Έ. Σαπουνά-Σακελλαράκη. Αντίστοιχα παραδείγματα ωοειδών κτισμάτων αυτής της περιόδου είναι γνωστά και από την Εύβοια (στο Λευκαντί, όπου τελούνταν και θρησκευτικές εορτές προς τιμήν των νεκρών), αλλά και εκτός της Εύβοιας, στη Σμύρνη και στο Αρείο. Η υπόθεση για τη λειτουργία του κτηρίου ισχυροποιείται και από την ύπαρξη του παράπλευρου πλακόστρωτου χώρου, ο οποίος ήταν θεμελιωμένος πάνω σε πρωτογεωμετρικούς τάφους. Στα ανατολικά του ελεύθερου πλακόστρωτου χώρου αποκαλύφθηκε μία κίστη με πολλά οστά ζώων, η οποία αποτελούσε πιθανόν ένα είδος εσχάρας, όπου γίνονταν οι θυσίες. Το σχήμα αυτό του βωμού είναι γνωστό στην Ανατολή αλλά και στις Κυκλάδες. Ο ιερός χώρος, που σύμφωνα με την κεραμική που βρέθηκε εκεί, άκμασε από τα μέσα του 8ου αι. π.Χ. και καταστράφηκε γύρω στο 700 π.Χ., θεωρείται ότι χρησίμευσε ως τόπος λατρείας ευγενών, οι οποίοι ταξίδεψαν και χάθηκαν μακριά από την πατρίδα τους.

Κάτω από τα ερείπια του γεωμετρικού οικισμού σώζονται σημαντικά λείψανα παλαιότερων οικιστικών φάσεων, που φθάνουν μέχρι τη νεολιθική περίοδο. Από τον οικισμό της προϊστορικής εποχής ξεχωρίζουν κτήρια με βιοτεχνικές εγκαταστάσεις (κεραμικοί κλίβανοι της μεσοελλαδικής περιόδου) και το λεγόμενο «μέγαρο» των μυκηναϊκών χρόνων, κάτω από το μεταγενέστερο ηρώο.