ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
Ο λόφος ήταν γνωστός και με το όνομα Καλαμπάκ, τουρκική ονομασία που σημαίνει φρούριο πάνω στον βράχο. Η ονομασία Κάστρο είναι των νεότερων χρόνων, και δόθηκε από τους κατοίκους της περιοχής, λόγω της φυσικής οχύρωσής του που δίνει στον χώρο την όψη κάστρου. Η ονομασία, τέλος, Λαζαρίτσα ή Λαζαρίνα, με τον οποίο είναι γνωστός, προέρχεται από το έθιμο των νεότερων χρόνων να οργανώνουν εκεί το Σάββατο του Λαζάρου οι κάτοικοι των γύρω χωριών πανηγύρι. Συγκεντρωνόταν πλήθος κόσμου και τελούσαν το έθιμο με τις Λαζαρίνες, δηλαδή χορό νέων κοριτσιών, οι οποίες στολισμένες με τοπικές παραδοσιακές φορεσιές και άνθη ανήγγειλαν την Ανάσταση του Λαζάρου.

Στον λόφο ένας οχυρωματικός περίβολος σωζόταν ως τις αρχές του 20ού αιώνα. Κατά καιρούς έχουν έρθει στο φως οικιστικά κατάλοιπα στις υπώρειές του, όπως τοίχοι κτηρίων, κατώφλια, μεγάλοι πίθοι, υφαντικά βάρη και τμήματα αγγείων κυρίως κλασικής εποχής. Εντοπίστηκαν, επίσης, 15 περίπου καταστραμμένοι και συλημένοι τάφοι, πιθανότατα κλασικών χρόνων, οι οποίοι ανήκουν στον οικισμό. Μια μικρή έρευνα, που αποσκοπούσε στον καθαρισμό των ήδη συλημένων τάφων και στη συγκέντρωση τυχόν διαφυγόντων τη σύληση κτερισμάτων, απέδειξε ότι η πλειονότητά τους ανήκει στον τύπο του κιβωτιόσχημου. Πρόκειται για τάφους κατασκευασμένους με επιμέλεια, συνήθως με έναν ή δύο ασβεστολιθικούς δόμους στην κατασκευή των πλευρικών τοιχωμάτων και ενός μέχρι και τριών αντίστοιχων στην κάλυψή τους. Γενικά, τα ευρήματα από την περιοχή χρονολογούνται από την Ύστερη Εποχή Χαλκού ως και τη Μεσοβυζαντινή Εποχή, όπως δείχνει η ανεύρεση ευρημάτων των εποχών αυτών.

Το πόλισμα που υπήρχε στην περιοχή είναι αταύτιστο ως σήμερα. Οι ιστορικοί προτείνουν την τοποθέτηση στη θέση αυτή του ρωμαϊκού σταθμού «Ταυρίανα», ενός μικρού πολίσματος, που είχε ιδρυθεί για να την εξυπηρέτηση των αναγκών των οδοιπόρων που κατευθύνονταν από Θεσσαλονίκη προς Ιδομενές. Ωστόσο, νεότερες έρευνες αποδεικνύουν ότι η ταύτιση αυτή δεν είναι ιδιαίτερα πιθανή.

Από έναν συλημένο τάφο της περιοχής προέρχεται ένα χάλκινο κράνος του λεγόμενου «ιλλυρικού» τύπου, του 4ου αι. π.Χ., με εγχάρακτη παράσταση λιονταριών στην προμετωπίδα του, μια παράσταση που είχε όχι μόνο διακοσμητική, αλλά και πιθανότατα συμβολική σημασία, καθώς υπαινίσσεται τη γενναιότητα του κατόχου του.

Σημαντικό, επίσης, εύρημα από την περιοχή είναι ένα αγαλματίδιο της θεάς του έρωτα και της ομορφιάς, της Αφροδίτης, των ύστερων ελληνιστικών χρόνων, το οποίο προέρχεται πιθανότατα από το ιερό της θεάς. Η θεά εικονίζεται με μακρύ χιτώνα και ιμάτιο που τυλίγεται στα πόδια της.

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και μετά την άφιξη στην περιοχή της Στρατιάς της Ανατολής κατά το φθινόπωρο του 1915, τον λόφο οχύρωσαν οι Γάλλοι, οι οποίοι διάνοιξαν τις σωζόμενες μέχρι σήμερα οχυρωματικές τάφρους. Μετά τη μετακίνηση των Γάλλων δυτικότερα στην περιοχή της Παιονίας, στο λόφο εγκαταστάθηκαν οι Άγγλοι.

Ο οικισμός, που βρίσκεται 1,5 χλμ. νοτιοανατολικά του λόφου, με τη σημερινή ονομασία Χωρύγι, είναι το παλιό Κερέτζι ή Κιρέτς-κιόϊ της μεταβυζαντινής περιόδου. Αναφέρεται περί τα μέσα του 15ου αι. με λιγότερους από 100 χριστιανούς κατοίκους. Το 1920 είχε μόλις 68 κατοίκους, οι οποίοι, αργότερα, μετά τη μετονομασία του σε Χωρύγι το 1926, αυξήθηκαν σε 540. Στην απογραφή του 2011 ο οικισμός καταγράφηκε με 668 κατοίκους. Οι κάτοικοί του είναι Σαρακατσάνοι και κυρίως Πόντιοι πρόσφυγες από τον Καύκασο. Στον οικισμό κτίστηκε το 1814 τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο, κηρυγμένη σήμερα , στην οποία επαναχρησιμοποιήθηκαν αρχαία, παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μαρμάρινα μέλη. Σήμερα ο οικισμός ανήκει στον Δήμο Κιλκίς της Π.Ε. Κιλκίς.
Συντάκτης
Δρ Γεωργία Στρατούλη, Νεκτάριος Πουλακάκης