ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Μαρμαροθέτημα στο νάρθηκα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής Νέας Πέλλας
Σε μικρή απόσταση ανατολικά των τειχών της παλαιοχριστιανικής πόλης της Πέλλας, τα οποία περιέκλειαν τμήμα της, άλλοτε, Ρωμαϊκής αποικίας της Πέλλας, ήλθε στο φως τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική μεγάλων διαστάσεων. Στα δυτικά διαθέτει νάρθηκα, εξωνάρθηκα και αίθριο, ενώ στα ανατολικά προβάλλει η ημικυκλική αψίδα του ιερού, η οποία στο εσωτερικό της φέρει κτιστό ημικυκλικό σύνθρονο με συμψέλλια στα πλάγια.

Πρόκειται για λαμπρό ναό με πολύ πλούσια διακόσμηση, ο οποίος προσφέρει και μία άποψη σχετικά με την οικονομική ανάπτυξη της πόλης αυτή την εποχή, λόγω, βέβαια, και του γεγονότος ότι κοντά περνούσε η Εγνατία οδός. Επιπροσθέτως, η ύπαρξη οικοδομικών καταλοίπων και εκτός των ορίων του ναού, ισχυροποιεί την υπόθεση ότι στον χώρο αναπτυσσόταν ευρύτερο οικοδομικό συγκρότημα, που φαίνεται ότι λόγοι προστασίας οδήγησαν στο να περικλειστεί από οχυρωματικό περίβολο, του οποίου τμήμα υψώνεται ανατολικότερα.

Ιδιαίτερα ποικιλμένα είναι τα δάπεδα του ναού. Το δάπεδο του ιερού και του κεντρικού κλίτους στρώνεται με πολυτελή πολύχρωμα μαρμάρινα πλακίδια, ενώ αυτά των πλευρικών κλιτών με χονδρό ψηφιδωτό. Ανάλογη διευθέτηση διατηρούν τα δάπεδα και στον νάρθηκα, όπου το κεντρικό τμήμα κοσμείται από μαρμάρινα πλακίδια πέριξ κεντρικού ομφαλίου και από χονδρό ψηφιδωτό εκατέρωθεν. Με βάση τα παραπάνω, η αρχική οικοδομική φάση του ναού τοποθετείται στο β? μισό του 5ου αι. Επίσης, αρχικά οι τοίχοι φαίνεται ότι έφεραν τοιχογράφηση και σε κάποια μεταγενέστερη φάση επενδύθηκαν με ορθομαρμάρωση.

Ο ναός φαίνεται ότι υπέστη σοβαρή καταστροφή, ίσως από σεισμό, λόγω της οποίας, γύρω στα μέσα του 6ου αι., έλαβε χώρα ευρύ ανακαινιστικό πρόγραμμα, που άλλαξε την αρχιτεκτονική μορφή και εν μέρει τη διακόσμηση του μνημείου. Τότε, προστέθηκαν υπερώα επάνω από τα πλάγια κλίτη και τον νάρθηκα, προσδίδοντας στο οικοδόμημα ύψος και μνημειακότητα.

Νότια του νάρθηκα εντοπίζεται θύρα που οδηγεί σε μεγαλοπρεπή είσοδο με μακρόστενο διάδρομο-στοά και μνημειακή κλίμακα, που, πιθανώς, δηλώνει τη διέλευση κάποιας οδικής αρτηρίας της πόλης.

Η καταστροφή του ναού συνδέεται με κάποιο σεισμό, που τοποθετείται στις αρχές του 7ου αι., την ίδια περίοδο που η περιοχή υποφέρει από τις επιδρομές των αβαροσλάβων. Στα ερείπια του ναού ανεγείρονται πρόχειρες κατασκευές που χρονολογούνται στον 7ο ? 8ο αι., που δείχνουν ότι ο χώρος εξακολούθησε να χρησιμοποιείται, όχι όμως ως λατρευτικός, αλλά ως χώρος οικιστικής εγκατάστασης.
Συντάκτης
Γ. Σταλίδης, αρχαιολόγος