Η αρχαία Εύτρηση εκτείνεται στα νοτιοανατολικά του επαρχιακού δρόμου που συνδέει τα Λεύκτρα με το Μελισσοχώρι και σε απόσταση 2 χιλ. βορειοανατολικά των Λεύκτρων, 17 περίπου χιλ. νοτιοδυτικά της Θήβας και 6 χιλ. βορείως των ακτών του Κορινθιακού κόλπου. Η θέση καλείται και Αρκοπόδι από την ομώνυμη παρακείμενη πηγή που χρησίμευε για την προμήθεια του οικισμού σε νερό. Άλλη πηγή υπήρχε στα νοτιοανατολικά του λόφου. Τα αρχαία οικοδομικά λείψανα εκτείνονταν σε σύστημα χθαμαλών λόφων συνολικού μήκους από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά 500 μ. και μέγιστου ύψους στο βορειοανατολικό άκρο 28 μ., καθώς και βορείως και δυτικά του επαρχιακού δρόμου Θήβας-Λεύκτρων.

Κατά τις ανασκαφές του 1958 βρέθηκε κεραμική, τμήμα ειδωλίου, και άλλα κατάλοιπα νεολιθικών χρόνων, όχι όμως οικοδομικά λείψανα. Τα ευρήματα προήλθαν από ορύγματα - λάκκους στο έδαφος. Τα πρωιμότερα οικοδομικά λείψανα ανήκουν στους πρωτοελλαδικούς χρόνους. Ο αριθμός των μεσοελλαδικών κτηρίων που αποκαλύφτηκαν είναι μεγάλος. Πολλά ανήκουν στον τύπο του μεγάρου, με αψιδωτά και τετράγωνα πέρατα, με εστίες και άλλες κατασκευές για την αποθήκευση, άλλα έχουν ευθύγραμμη κάτοψη, και είναι μικρότερα από αυτά των πρωτοελλαδικών χρόνων. Μέσα στο μεσοελλαδικό οικισμό αποκαλύφτηκαν και πολλοί τάφοι (κιβωτιόσχημοι, απλοί τάφοι, λάκκοι, ταφές σε πίθους).

Η «οικία Β? αποκάλυψε κεραμεική Υστεροελλαδικών Ι και ΙΙ χρόνων. Οι οικίες των Υστεροελλαδικών ΙΙΙ χρόνων (Κ, ΒΒ,V), που εκτείνονται στη νοτιοανατολική κλιτύ, είναι αποσπασματικά σωζόμενες.

Ευρήματα από το ιερό του Απόλλωνα Ευτρησίτη βρέθηκαν σε αποθέτη που έφτανε έως τα μυκηναϊκά στρώματα. Τα αναθήματα, χάλκινα και πήλινα χρονολογούνται στον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. Στην νότια κλιτύ του λόφου υπάρχουν ενδείξεις για την παρουσία άλλου ιερού, χωρίς στοιχεία για την πατρότητά του. Βρέθηκε η θεμελίωση του, χωρίς αρχιτεκτονικά μέλη. Στα βορειοανατολικά του λόφου αποκαλύφτηκε τμήμα τείχους, το οποίο οι πρώτοι ανασκαφείς θεώρησαν οχυρωματικό περίβολο. Η ανωδομή του τείχους υποδεικνύει ότι οικοδομήθηκε στα μέσα του 4ου αιώνα. Οι ανασκαφείς υπέθεσαν ότι ο οικισμός των κλασικών χρόνων βρισκόταν στη βορειοανατολική περιοχή και περιβαλλόταν από το τείχος. Μερικές οικίες των κλασικών χρόνων παρατηρήθηκαν στη δυτική πλευρά του λόφου. Τμήματα ενός βυζαντινού οχυρωματικού περιβόλου εντοπίστηκαν στη νότια κλιτύ του λόφου ενώ ένας πύργος μεσαιωνικών χρόνων τετράγωνης κάτοψης επιστέφει τη νοτιοανατολική γωνία του λόφου. Στα βόρεια της νοτιοανατολικής πηγής υπάρχουν θεμέλια βυζαντινής εκκλησίας.

Η αρχαία Εύτρηση εκτείνεται στα νοτιοανατολικά του επαρχιακού δρόμου που συνδέει τα Λεύκτρα με το Μελισσοχώρι και σε απόσταση 2 χιλ. βορειοανατολικά των Λεύκτρων, 17 περίπου χιλ. νοτιοδυτικά της Θήβας και 6 χιλ. βορείως των ακτών του Κορινθιακού κόλπου. Η θέση καλείται και Αρκοπόδι από την ομώνυμη παρακείμενη πηγή που χρησίμευε για την προμήθεια του οικισμού σε νερό. Άλλη πηγή υπήρχε στα νοτιοανατολικά του λόφου. Τα αρχαία οικοδομικά λείψανα εκτείνονταν σε σύστημα χθαμαλών λόφων συνολικού μήκους από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά 500 μ. και μέγιστου ύψους στο βορειοανατολικό άκρο 28 μ., καθώς και βορείως και δυτικά του επαρχιακού δρόμου Θήβας-Λεύκτρων.

Κατά τις ανασκαφές του 1958 βρέθηκε κεραμική, τμήμα ειδωλίου, και άλλα κατάλοιπα νεολιθικών χρόνων, όχι όμως οικοδομικά λείψανα. Τα ευρήματα προήλθαν από ορύγματα - λάκκους στο έδαφος. Τα πρωιμότερα οικοδομικά λείψανα ανήκουν στους πρωτοελλαδικούς χρόνους. Ο αριθμός των μεσοελλαδικών κτηρίων που αποκαλύφτηκαν είναι μεγάλος. Πολλά ανήκουν στον τύπο του μεγάρου, με αψιδωτά και τετράγωνα πέρατα, με εστίες και άλλες κατασκευές για την αποθήκευση, άλλα έχουν ευθύγραμμη κάτοψη, και είναι μικρότερα από αυτά των πρωτοελλαδικών χρόνων. Μέσα στο μεσοελλαδικό οικισμό αποκαλύφτηκαν και πολλοί τάφοι (κιβωτιόσχημοι, απλοί τάφοι, λάκκοι, ταφές σε πίθους).

Η «οικία Β? αποκάλυψε κεραμεική Υστεροελλαδικών Ι και ΙΙ χρόνων. Οι οικίες των Υστεροελλαδικών ΙΙΙ χρόνων (Κ, ΒΒ,V), που εκτείνονται στη νοτιοανατολική κλιτύ, είναι αποσπασματικά σωζόμενες.

Ευρήματα από το ιερό του Απόλλωνα Ευτρησίτη βρέθηκαν σε αποθέτη που έφτανε έως τα μυκηναϊκά στρώματα. Τα αναθήματα, χάλκινα και πήλινα χρονολογούνται στον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. Στην νότια κλιτύ του λόφου υπάρχουν ενδείξεις για την παρουσία άλλου ιερού, χωρίς στοιχεία για την πατρότητά του. Βρέθηκε η θεμελίωση του, χωρίς αρχιτεκτονικά μέλη. Στα βορειοανατολικά του λόφου αποκαλύφτηκε τμήμα τείχους, το οποίο οι πρώτοι ανασκαφείς θεώρησαν οχυρωματικό περίβολο. Η ανωδομή του τείχους υποδεικνύει ότι οικοδομήθηκε στα μέσα του 4ου αιώνα. Οι ανασκαφείς υπέθεσαν ότι ο οικισμός των κλασικών χρόνων βρισκόταν στη βορειοανατολική περιοχή και περιβαλλόταν από το τείχος. Μερικές οικίες των κλασικών χρόνων παρατηρήθηκαν στη δυτική πλευρά του λόφου. Τμήματα ενός βυζαντινού οχυρωματικού περιβόλου εντοπίστηκαν στη νότια κλιτύ του λόφου ενώ ένας πύργος μεσαιωνικών χρόνων τετράγωνης κάτοψης επιστέφει τη νοτιοανατολική γωνία του λόφου. Στα βόρεια της νοτιοανατολικής πηγής υπάρχουν θεμέλια βυζαντινής εκκλησίας.