Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας (ΜΓΦΙ) ιδρύθηκε το 1964, από τον ’γγελο και τη Νίκη Γουλανδρή, ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, Ίδρυμα Κονωφελές, με σκοπό την προώθηση των Φυσικών Επιστημών και την ταυτόχρονη ευαισθητοποίηση του ανθρώπου για το σεβασμό της φύσης. Ήταν το πρώτο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα και το πρώτο που έθεσε το θεμέλια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Ξεκίνησε ως Βοτανικό Μουσείο με αντικείμενο τη συλλογή, καταγραφή και μελέτη της χλωρίδας της Ελλάδας. Το 1997 το Μουσείο επεκτάθηκε στους τομείς της ζωολογίας, παλαιοντολογίας και γεωλογίας και μετονομάστηκε σε Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας.

Με τα χρόνια το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας επεκτείνεται, δημιουργώντας νέα παραρτήματα με εξειδικευμένο χαρακτήρα το καθένα. Το 1991 με την υποστήριξη του Υπουργείου Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και της Γενικής Διεύθυνσης XI της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, το Μουσείο ιδρύει το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) στη θεσσαλονίκη, με σκοπό να συμβάλει στην αναχαίτιση και την αντιστροφή της απώλειας και της υποβάθμισης των υγροτοπικών και χερσαίων φυσικών περιοχών, καταρχήν στην Ελλάδα αλλά και στη Μεσόγειο.

Το 2001 εγκαινιάζεται το Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης, δίπλα στο ιστορικό κτίριο του Μουσείου, στην Κηφισιά (Όθωνος 100). Φέρει το όνομα του πλανήτη Γη -ΓΑΙΑ- γεγονός που το συνδέει το συνδέει με τη μυθολογία, τη φιλοσοφία και την επιστήμη του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Αποστολή του, τόσο σε ερευνητικό όσο και σε εκπαιδευτικό επίπεδο, "η αναζήτηση ενός νέου κώδικα αξιών", η οποία θα επιτρέψει στον άνθρωπο μια νέα ισσοροπία με το φυσικό περιβάλλον. Παράλληλα, στην Κρήτη, το Μουσείο αναστηλώνει το Τέμενος Μασταμπά Ρεθύμνου, όπου θα λειτουργήσει Παλαιοντολογικό και Γεωλογικό Μουσείο, το οποίο θα παρουσιάζει τη γεωφυσική εξέλιξη της Κρήτης με τα πλούσια παλαιοντολογικά ευρήματα της περιοχής. Επίσης, το Μουσείο προχώρησε στο σχεδιασμό και λειτουργία μεσογειακού κήπου στην Παιανία Αττικής, σε κτήμα 17,5 στρεμμάτων (κληροδότημα Tyrwitt), με κύρια βλάστηση την αττική χλωρίδα. Σήμερα η "Σπάροζα" αποτελεί την έδρα της "mediterranean Garden Society" με μέλη από όλο τον κόσμο.

Από την ίδρυση του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, κύριος σκοπός του ήταν η έρευνα για τη συλλογή, καταγραφή και μελέτη του βοτανικού, ζωολογικού, γεωλογικού και παλαιοντολογικού πλούτου της χώρας και η αξιολόγηση των βιοτόπων σε συνεργασία με ερευνητικά κέντρα, μουσεία και πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η έρευνα του Μουσείου περιλαμβάνει αποστολές για συλλογή υλικού, μελέτη πεδίου και εργαστηρίων, δημοσιεύσεις, κλπ. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν φυτά, έντομα, πουλιά, θηλαστικά, κοχύλια, ορυκτά και πετρώματα.

Το Κέντρο ΓΑΙΑ έχει διευρύνει τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του Ιδρύματος σε δύο νέους τομείς, με τη δημιουργία δύο άριστα εξοπλισμένων εργαστηρίων με απώτερο στόχο την προστασία των φυσικών πόρων και την ποιότητα του περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, στο Εργαστήριο Οικολογίας Εδάφους και Βιοτεχνολογίας η επιτελούμενη έρευνα επικεντρώνεται στον έλεγχο του εδάφους ως ζωτικού χώρου, ενώ το Εργαστήριο Βιοαναλυτικής Χημείας στην εκτίμηση της επίδρασης διάφορων περιβαλλοντικών παραγόντων στα τρόφιμα και την ανθρώπινη υγεία.

Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας από το 1964 μέχρι σήμερα, κατέγραψε και μελέτησε το φυσικό πλούτο της χώρας, ανέδειξε την Ελλάδα ως χώρο ιδιαίτερου βιολογικού πλούτου και ποικιλότητας μέσα στην Ευρώπη, τον προέβαλε διεθνώς και ανέλαβε μέτρα προστασίας και διαχείρισης των απειλούμενων οικοσυστημάτων σε συνεργασία με εθνικούς και τοπικούς φορείς και με τη στήριξη της Ελληνικής Πολιτιείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα ανέπτυξε μια νέα πολιτική παιδείας και πληροφόρησης με έμφαση στην ένταξη του ανθρώπου στο μηχανισμό και στην οικονομία της φύσης, με την οφειλόμενη περίσκεψη.