Η Αγορά της αρχαίας Ήλιδας ήταν μεγάλης έκτασης. Σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία που επισκέφτηκε την Ήλιδα κατά τα μέσα του 2ου αι. μ.Χ., ονομαζόταν Ιππόδρομος γιατί εκεί γινόταν η προπόνηση των αλόγων (6, 24, 2). Αν και δεν είχε σαφή όρια, παρουσίαζε το σχήμα ενός ακανόνιστου τραπεζίου. Η έλλειψη κλειστού σχήματος και σύνθεσης στην τοποθέτηση των διαφόρων κτηρίων μεταξύ τους, τα οποία κτίζονταν χωρίς προδιαγεγραμμένο σχέδιο υποδηλώνει την αρχαιότητά της, όπως άλλωστε αναφέρει και ο Παυσανίας (τρόπω δε πεποίηται τω αρχαιοτέρω).
Τα πρώτα ευρήματα χρονολογούνται στο τέλος της γεωμετρικής εποχής και προέρχονται από έναν αποθέτη του ιερού αυτού τεμένους. Κάτι ανάλογο υποδηλώνουν σχετικά ευρήματα και μάλιστα, ίσως λίγο παλαιότερα, στην περιοχή του μεταγενέστερου θεάτρου. Η ιερότητα των δύο αυτών άκρων της αγοράς της Ήλιδας τεκμηριώνεται και με ευρήματα που ανήκουν χρονικά σε όλη σχεδόν τη διάρκεια της αρχαιότητας. Όμως από τον 6ο αι. π.Χ. το νότιο άκρο της αποκτά ιδιαίτερη σημασία και γίνεται το λατρευτικό και πολιτικό κέντρο της αγοράς.
Σε πολύ μικρό χώρο συνωστίζονται διάφορα κτήρια λατρευτικού και διοικητικού χαρακτήρα ενώ η υπόλοιπη αγορά είναι μια τεράστια ελεύθερη έκταση με κάποιες σποραδικές κατασκευές, κυρίως βωμούς. Στην περιοχή του θεάτρου ανάλογη οικοδομική δραστηριότητα παρατηρείται προς το τέλος της κλασικής περιόδου και στις αρχές κυρίως της ελληνιστικής με την ανέγερση του θεάτρου και κτιρίων λατρευτικού και ίσως διοικητικού χαρακτήρα. Κατά την ελληνιστική περίοδο κατασκευάστηκαν ή ανακαινίστηκαν ριζικά οι μεγάλες στοές που οργανώνουν κατά κάποιο τρόπο την μέχρι τότε αχανή έκταση της αγοράς.
Κατά την ύστερη ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο χρονολογούνται οι λουτρικές εγκαταστάσεις στο ΒΔ τμήμα της αγοράς, στην περιοχή των γυμνασίων, ενώ στο Ν άκρο της παρατηρείται έντονη οικοδομική δραστηριότητα, όπως δείχνουν οι κλίβανοι πήλινων δομικών στοιχείων για την ανακαίνιση των ήδη υπαρχόντων κτιρίων ή την προσθήκη άλλων. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, πίσω από την σκηνή του θεάτρου αναπτύσσεται μια συνοικία.
Ωστόσο, ολόκληρη αυτή η περιοχή του θεάτρου εγκαταλείπεται στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ. και σύντομα θα μετατραπεί σε ένα εκτεταμένο νεκροταφείο που δείχνει το μέγεθος των συμφορών και των καταστροφών που υπέστη η πόλη προς το τέλος της αρχαιότητας. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην περιοχή της Διπλής-Κερκυραϊκής ή Νότιας στοάς, πάνω στα ερείπια της οποίας χτίζεται κατά το β΄μισό του 5ου αι. μ.Χ. μια μικρή παλαιοχριστιανική βασιλική, το δάπεδο της οποίας ήταν διακοσμημένο με περίτεχνο μωσαϊκό.
|