Tα Γουρνιά -με άγνωστη την αρχαία ονομασία- είναι το χαρακτηριστικότερο ανασκαμμένο παράδειγμα ενός μεσαίου μεγέθους οικισμού της εποχής της μινωικής ακμής (Υστερομινωική Ι περίοδος : 1550-1450 π.Χ. και διατηρείται καλά, γι΄αυτό τον ονόμασαν "Πομπηία της μινωικής Κρήτης". Είναι κτισμένος σε χαμηλό λόφο, πολύ κοντά στη θάλασσα, στον Ισθμό της Ιεράπετρας.

Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στην Πρωτομινωική ΙΙΙ περίοδο (2300 π.Χ.). Σώζονται απομεινάρια της Μεσομινωικής περιόδου (2000-1600 π.Χ.), ενώ στο τέλος της κτίσθηκε το ανάκτορο, το οποίο καταστράφηκε μαζί με την πόλη γύρω του το 1450 π.Χ., την ίδια εποχή που συνέβη το ίδιο στα άλλα μινωικά κέντρα. Πενήντα χρόνια αργότερα υπήρξε μία περίοδος "ανακατάληψης" του χώρου. Ο οικισμός εγκαταλείπεται οριστικά γύρω στα 1200 π.Χ.