Ο αρχαιολογικός χώρος του Μοναστηρακίου εκτείνεται στην κορυφή και τις πλαγιές χαμηλού λόφου στην κοιλάδα Αμαρίου, μεταξύ του όρους Ίδη και του όρους Κέδρος. Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές της θέσης από Γερμανούς αξιωματικούς/ αρχαιολόγους. Η θέση ανασκάφηκε συστηματικά πρώτη φορά το 1980 από την Επίτιμη Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, Δρ. Αθανασία Κάντα. Το 1982-1984 πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα Ελληνο-Ιταλικής αρχαιολογικής αποστολής, υπό τη διεύθυνση του Επίτιμου Γενικού Διευθυντή Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού, Δρ. Γιάννη Τζεδάκι και του Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Nάπολης Federico II, Louis Godart. Η ανασκαφή συνεχίστηκε από την Επίτιμη Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, Δρ. Αθανασία Κάντα.



Η πολύχρονη συστηματική ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως εκτεταμένο οικισμό της Παλαιοανακτορικής περιόδου, που χρονολογείται στη ΜΜΙ-ΜΜΙΙΒ περίοδο (περ. 2000- 1700 π.Χ) και διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά ενός ανακτορικού κέντρου της εποχής, όπως μνημειακή αρχιτεκτονική, πολεοδομική οργάνωση, αρχεία σφραγισμάτων, εκτεταμένους εργαστηριακούς χώρους και αποθήκες, επίσημα διαμερίσματα, χώρους λατρείας και συλλογικής συνάντησης.