Ο πρωτοελλαδικός οικισμός των Λιθαρών βρίσκεται σε κοιλάδα βόρεια του Πυρίου (προάστιο της Θήβας), που είναι γνωστή με το όνομα Λιθαρές και απέχει 12 χιλ. βόρεια από τη Θήβα. Αποτελεί εξαίσιο παράδειγμα οργανωμένου οικισμού. Η περιοχή είναι φυσικά οχυρωμένη από δυτικά, βόρεια και ανατολικά, ενώ προς νότο είναι ανοιχτή στο θηβαϊκό κάμπο. Η παρουσία πολιτισμών εδώ χρονολογείται ίσως από τη νεολιθική εποχή. Οι πρωτοελλαδικοί χρόνοι κατά τους οποίους άκμασε αντιπροσωπεύονται κυρίως με τον οικισμό των Λιθαρών και το νεκροταφείο του. Οι μεσοελλαδικοί και υστεροελλαδικοί χρόνοι είναι γνωστοί από σποραδικά κεραμικά ευρήματα. Η γεωργική οικονομία του οικισμού μαζί με κάποια δραστηριότητα ανταλλαγής αγαθών εξασφάλιζαν τη διαβίωση ίσως και τη σχετική ευημερία των κατοίκων.

Τμήμα του πρωτοελλαδικού οικισμού των Λιθαρών ερευνήθηκε από τους Θ. Σπυρόπουλο και Χ. Τζαβέλλα- Evjen (1968-1976).