ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, © 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Γενική άποψη
Η περιοχή των Νέων Φλογητών βρίσκεται στη δυτική Χαλκιδική, όπου κατά την αρχαιότητα είχαν αναπτυχθεί ορισμένα σημαντικά πολίσματα, όπως η Βρύα ή Βέροια και η Αντιγονεία στα βόρεια και η πόλη της Κασσάνδρειας νοτιότερα, στην περιοχή της σημερινής διώρυγας της Ποτίδαιας. Το σημερινό χωριό "Νέα Φλογητά" ταυτίζεται με το βυζαντινό τοπωνύμιο "Κάτω Βολβός". Το 996 μαρτυρείται για πρώτη φορά μετόχι της μονής του Ρουσαίου στην περιοχή του Βολβού. Το 1079, ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Γ' Βοτανειάτης παραχωρεί στη μονή των Ιβήρων αγροτικές κτήσεις στην ίδια περιοχή. Αργότερα και για πρώτη φορά το 1275, η μονή των Ρώσων κατέχει κτήματα στην περιοχή του "Επάνω Βολβού". Το 1331 "...η σεβασμία των Ρώσων μονή...κέκτηται ανέκαθεν και μέχρι τοίνυν μετόχιον...επονομαζόμενον Τούμβα Βόρβου...". Το 14ο αιώνα, στην ίδια περιοχή του Βολβού, αναφέρονται επίσης κτήματα των αγιορειτικών μονών Δοχειαρίου, Ζωγράφου, Ιβήρων και Κωνσταμονίτου.

Η οθωμανική κυριαρχία επέφερε ουσιαστικές αλλαγές στην εν γένει κατάσταση της Χαλκιδικής. Το 1445 ένα μέρος του χριστιανικού χωριού Βορβός σημειώνεται ως μερίδιο τιμαρίου, το οποίο είχε μεταβιβαστεί από τη μονή των Ιβήρων στον τιμαριώτη Uzun Ilyas. Το 1519 ο Βορβός αναφέρεται ως χωριό, το οποίο υπαγόταν σε τιμάριο καστροφυλάκων της Θεσσαλονίκης, μαζί με ακατοίκητη, ομώνυμη καλλιεργήσιμη γη. Το 1569 η μονή των Ρώσων έχει τσιφλίκι στην περιοχή του χωριού Βορβός, αποτελούμενο από οικίες, λιβάδια, αποθήκες, σταύλους, μαγειρεία, αχυρώνες, αμπελώνες, φρέαρ και μία εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Το 1752 ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλος Ε' διευθετεί κτηματικές διαφορές στο Βαμβρό, μεταξύ της μονής των Ρώσων και της μονής της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας.

Το 1798 ο σουλτάνος Μουσταφά Γ' επικυρώνει τα κτήματα της μονής των Ρώσων στο Βορβό της Καλαμαρίας. Αργότερα, το 1884, επί ηγουμενείας Μακαρίου και οικονομεύοντος του μετοχίου μοναχού Μοδέστου, οικοδομήθηκαν τα σωζόμενα σήμερα κτίσματα του μετοχίου. Το 1923, μετά τη μικρασιατική καταστροφή, εγκαταστάθηκαν στο μετόχι πρόσφυγες από τα Φλογητά του Ικονίου της Μικράς Ασίας, ενώ το 1928 οι εγκαταστάσεις φιλοξένησαν το Αμερικανικό Νοσοκομείο. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το μετόχι μετατράπηκε σε έδρα των κατοχικών δυνάμεων, και μετά ερημώνει. Τέλος, με την Απόφαση 351/1999 του Δήμου Νέων Μουδανιών το συγκρότημα παραχωρήθηκε στη 10η Εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων, η οποία διενεργεί ευρείας κλίμακας αναστηλωτικές εργασίες στα πλαίσια του Γ' κοινοτικού πλαισίου στήριξης, με απώτερο στόχο τη νέα του χρήση ως πολιτιστικού κέντρου προβολής του έργου της Υπηρεσίας.
Συντάκτης
Νικόλαος Μερτζιμέκης, αρχαιολόγος