Στη θέση «Λίτζι» της Κυλλήνης, σε απόσταση περίπου 800μ από τα παράλια του Ιονίου, σώζεται σε καλή κατάσταση και σε μεγάλο ύψος μεγάλο συγκρότημα ρωμαϊκών λουτρών (βαλανείο ή θέρμη) επιμελημένης κατασκευής. Οι τοίχοι είναι κτισμένοι με οπτές πλίνθους (τούβλα) το εσωτερικό των οποίων είναι επιχρισμένο με παχύ κονίαμα, ιδιαίτερα προσεγμένο στους χώρους που δέχονταν νερό, τους λουτήρες.

Το κτίριο διέθετε χώρους θερμών και ψυχρών λουτρών καθώς και διαμερίσματα αναμονής και προετοιμασίας των λουομένων. Σε πολύ καλή κατάσταση διατηρούνται τα υπόκαυστα του λουτρού, απ? όπου ο θερμός αέρας διοχετευόταν στα δάπεδα και στους τοίχους των δωματίων των θερμών λουτρών (caldarium) ή της εφίδρωσης των λουομένων.

Το λουτρό ίσταται σε κοντινή απόσταση από τις φυσικές πηγές των ιαματικών υδάτων που εξακολουθούν και σήμερα να χρησιμοποιούνται από επισκέπτες. Αφού κάνουν «λασπόλουτρα» δηλ. επαλείψουν και καλύψουν το σώμα τους με την ιαματική ίλη αφήνοντάς την να δράσει για αρκετά λεπτά, στη συνέχεια καθαρίζονται με ιαματικό νερό που αναβλύζει στο ίδιο σημείο.

Η λειτουργία των λουτρικών εγκαταστάσεων, οι οποίες δεν φαίνεται προς το παρόν να συνδέονται ή να ανήκουν σε κάποια έπαυλη ή αρχαίο οικισμό, δείχνει ότι είχαν αναγνωριστεί ήδη από τους ρωμαϊκούς χρόνους οι ιαματικές ιδιότητες των πηγών της περιοχής και προσείλκυαν πλήθος επισκεπτών που επιζητούσε την θεραπεία ή ανακούφισή του από τις διάφορες ασθένειες.

Όπως ήταν γνωστό από την εποχή του Ιπποκράτη και σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν ειδικοί ερευνητές, οι θειούχες ενώσεις που περιέχει το νερό των πηγών του Λίτζι του προσδίδουν ευεργετικές ιδιότητες, κατάλληλες για την αντιμετώπιση των παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος. Οι ατμοί των θειούχων αυτών υδάτων, όταν εισπνέονται από ασθενείς που πάσχουν από άσθμα, προκαλούν βρογχοδιαστολή και άφθονη απόχρεμψη. Επιπροσθέτως, λόγω της άφθονης περιεκτικότητάς τους σε Υδρόθειο, έχει διαπιστωθεί η αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση των ατμών έπειτα από την εισπνοή και είσοδό τους στους πνεύμονες του ασθενούς.

Ο Γαληνός (2ος αι. μ.Χ.) αναφέρεται στην χρησιμότητα της λουτροθεραπείας στις παθήσεις του αναπνευστικού, υποστηρίζοντας ότι "η ατμόσφαιρα στο λουτρό πρέπει να είναι πλήρης ατμών".

Το 1880, επί πρωθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη, οι πηγές δόθηκαν για εκμετάλλευση στον Οργανισμό ΣΠΑΠ (Σιδηρόδρομος Πειραιώς Αθηνών Πελοποννήσου) με αντάλλαγμα την κατασκευή δικτύου για την εξυπηρέτηση των λουομένων. Η εταιρεία πράγματι, πλην της σιδηροδρομικής σύνδεσης, προχώρησε στον εξωραϊσμό όλης της περιοχής κατασκευάζοντας πολυτελή κτήρια και εγκαταστάσεις, πλατείες και λεωφόρους που αναβάθμισαν την περιοχή και την κατέστησαν σημαντικό ευρωπαϊκού επιπέδου λουτρικό κέντρο.

Το 1951, η εκμετάλλευση των πηγών πέρασε στον ΕΟΤ και σήμερα έχουν αποδοθεί στην εταιρεία "Λουτρά Κυλλήνης ΑΕ" του ομίλου της Grecotel. Ωστόσο ο άμεσος του ρωμαϊκού λουτρού και όχι μόνο χώρος με τις ιαματικές πηγές χρήζει αναβάθμισης και ώστε να εξυπηρετούνται καλύτερα οι πολυάριθμοι επισκέπτες .

Το 2005 και το 2006 η Αρχαιολογική Υπηρεσία σε συνεργασία με την υποστήριξη του ομίλου Grecotel διενήργησε καθαρισμό των ρωμαϊκών λουτρών και του περιβάλλοντα χώρου με εκπληκτικά αποτελέσματα ενώ ήλθαν στο φως και άλλες εγκαταστάσεις ρωμαϊκών χρόνων που βρίσκονται βορείως του λουτρικού συγκροτήματος.

Το όμορφο λιθόχτιστο θεατράκι, ενταγμένο αρμονικά σε ειδυλλιακή θέση με φόντο το Κάστρο Χλεμούτσι, το οποίο έχει χτιστεί σε μικρή απόσταση από τα λουτρά, ανήκει στη σύγχρονη εποχή.







Πηγές:

1. Αρχείο Ζ' ΕΠΚΑ

2. Γεωργακόπουλος Παν. "Η χρήση της υδροθεραπείας στην αντιμετώπιση των παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος στη Δυτική Πελοπόννησο. Τα λουτρά της Κυλλήνης". Ηλειακή Πρωτοχρονιά 2006, σελ. 372 - 376, Εκδ. Βιβλιοπανόραμα, 2005

3. Διαμαντόπουλος Αθ."Μια προσπάθεια ανάδειξης των ρωμαϊκών λουτρών της Κυλλήνης". Ηλειακή Πρωτοχρονιά 2006, σελ. 362 - 366, Εκδ. Βιβλιοπανόραμα, 2005

4. Παπανδρέου Γ. "Η Ηλεία δια μέσου των αιώνων" σελ. 46-47