| |
|
 |
|
Το Μουσείο Κανελλοπούλου περιλαμβάνει αντικείμενα από τους προϊστορικούς μέχρι και τους νεότερους χρόνους, αναδεικνύοντας τη διαχρονικότητα και συνέχεια της ελληνικής τέχνης. Τα αντικείμενα του Μουσείου εκτίθενται χρονολογικά και θεματικά σε δύο πτέρυγες. Στα δεξιά της εισόδου η νέα πτέρυγα στεγάζει τη συλλογή από τους προϊστορικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους, ενώ στο παλαιό κτήριο φιλοξενούνται εκθέματα παλαιοχριστιανικής έως και μεταβυζαντινής εποχής, καθώς και διάφορα νεότερων χρόνων.
Νέα Πτέρυγα
Προθάλαμος
Η επίσκεψη αρχίζει από τον προθάλαμο της νέας πτέρυγας όπου εκτίθενται σε δύο προθήκες ειδώλια, σκεύη, εργαλεία και όπλα από την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία, καθώς και από την Κύπρο. Στα αριστερά, στο πλατύσκαλο της κλίμακας ανόδου, παρουσιάζονται τρεις μαρμάρινες επιτύμβιες λήκυθοι.
Αίθουσα 1
Στην αίθουσα αυτή, τη μεγαλύτερη της νέας πτέρυγας, εκτίθεται κατά χρονολογική και θεματική σειρά ο κύριος όγκος της συλλογής των προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων. Η έκθεση αρχίζει με αντικείμενα της νεολιθικής εποχής και συνεχίζεται με τους πολιτισμούς που άνθισαν στην εποχή του Χαλκού, δηλαδή κατά την τρίτη και δεύτερη χιλιετία π.Χ., στον αιγαιακό χώρο. Αντιπροσωπευτικά και ποικίλα είναι τα κυκλαδικά μαρμάρινα ειδώλια και σκεύη, τα μινωικά πήλινα και χάλκινα ειδώλια, λίθινα και πήλινα σκεύη, τα μυκηναϊκά πήλινα αγγεία και ειδώλια, καθώς και τα χάλκινα όπλα και εργαλεία. Η γεωμετρική τέχνη (10ος-8ος αι. π.Χ.) εκπροσωπείται στη συνέχεια από περίκοσμα πήλινα αγγεία και πήλινα και χάλκινα ειδώλια ίππων και αναβατών που χαρακτηρίζουν την εποχή. Πολυάριθμα είναι και τα αντικείμενα αρχαϊκών χρόνων (7ος-6ος αι. π.Χ.) που προέρχονται από τα τότε σημαντικότερα κέντρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου και μαρτυρούν τον πλούτο και τη δύναμή τους. Αναφέρονται χαρακτηριστικά κρητικοί πίθοι με ανάγλυφη διακόσμηση, κορινθιακά αγγεία, βοιωτικά και αττικά αγγεία, προτομές και ειδώλια. Μεγάλη και εντυπωσιακή είναι και η συλλογή των αττικών μελανόμορφων και ερυθρόμορφων αγγείων του 6ου, 5ου και 4ου αι. π.Χ., με σκηνές από την καθημερινή ζωή και το χώρο του μύθου. Ιδιαιτέρως πλούσια είναι εξάλλου η ομάδα των λευκών ληκύθων, αγγείων νεκρικής χρήσης, με πολύχρωμη διακόσμηση σε λευκό βάθος. Μεγάλη ποικιλία εμφανίζει η σειρά των πήλινων ειδωλίων του 4ου π.Χ. αιώνα, που εικονίζουν κυρίως γυναικείες μορφές, τις γνωστές και ως «Ταναγραίες». Ακολουθούν αντικείμενα που προέρχονται από την Απουλία, την Αίγυπτο και τη Μεσσαπία της Αδριατικής, ενώ μία ακόμη ενότητα περιλαμβάνει πήλινους ρωμαϊκούς λύχνους και ειδώλια. Σπάνιο είναι το χάλκινο έμβολο πλοίου με μορφή ρύγχους θαλάσσιου κήτους, ενώ σημαντική είναι και η ομάδα των χάλκινων αγγείων κλασικών χρόνων. Στο κέντρο της αίθουσας προβάλλονται σε μεμονωμένες προθήκες τα πλέον εντυπωσιακά εκθέματα. Ξεχωρίζουν δύο νικοσθενικοί αμφορείς με ερωτικές σκηνές και απεικόνιση Μαινάδων και Σατύρων, ένας ερυθρόμορφος κρατήρας του Ζωγράφου του Δίνου με τη σκηνή της αναχώρησης του Μελέαγρου για το κυνήγι του Καλυδωνίου κάπρου, ενεπίγραφος χάλκινος λέβητας, έπαθλο αγώνων προς τιμήν πεσόντων σε μάχη, πιθανότατα στο Μαραθώνα, και μελανόμορφη υδρία με παράσταση γυναικών μπροστά σε κρήνη. Από τα μαρμάρινα γλυπτά της αίθουσας τα πλέον αξιόλογα είναι μία γυναικεία κεφαλή υπερφυσικού μεγέθους, πιθανόν θεάς, και μία κεφαλή Αλεξάνδρου, που χρονολογούνται στη ρωμαϊκή εποχή.
Αίθουσα 2
Στην αίθουσα αυτή ολοκληρώνεται η συλλογή των προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων, με θεματική παρουσίαση των εκθεμάτων. Πρόκειται για ενότητες χάλκινων όπλων και κρανών, χάλκινων ειδωλίων, νομισμάτων, σταθμών και μικροαντικειμένων της καθημερινής ζωής, ενώ εντυπωσιακή είναι και η ομάδα των κοσμημάτων, χρυσών, αργυρών, χάλκινων και από ημιπολύτιμους λίθους, διαφόρων περιόδων, κυρίως ταφικής χρήσης. Η πλειονότητα των μαρμάρινων αντικειμένων του Μουσείου εκτίθεται επίσης εδώ. Χρονολογούνται από την αρχαϊκή έως την ύστερη ρωμαϊκή εποχή. Πρόκειται για αγαλμάτια, επιτύμβια ανάγλυφα και ρωμαϊκά πορτραίτα, ενώ ξεχωρίζουν ένα επιτύμβιο λιοντάρι, ένα σύμπλεγμα Έρωτα και Ψυχής, μία περίκοσμη ρωμαϊκή λειψανοθήκη και το πορτραίτο του αυτοκράτορα Τραϊανού.
Παλαιό κτήριο
Α΄ Όροφος
Η έκθεση αρχίζει με ταφικά πορτραίτα Φαγιούμ, τα περίφημα αιγυπτιακά πορτραίτα νεκρών ζωγραφισμένα πάνω σε λεπτό ξύλο, και κοπτικά υφάσματα των παλαιοχριστιανικών και βυζαντινών χρόνων. Ακολουθούν χάλκινα και αργυρά εκκλησιαστικά οικιακά σκεύη, χάλκινοι λύχνοι, πολυκάνδηλα, χάλκινοι σταυροί, λειψανοθήκες, εγκόλπια, σταυροί λιτανείας, χάλκινα, επιχρυσωμένα και λίθινα ανάγλυφα εικονίδια, πήλινα αγγεία, κοσμήματα, σφραγιδόλιθοι, βυζαντινά μολυβδόβουλα και νομίσματα βυζαντινών και ενετικών χρόνων. Ιδιαιτέρως σημαντική είναι η ενότητα των βυζαντινών εικόνων. Εντυπωσιάζουν αναμφισβήτητα η εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας, του 14ου αι., της λεγόμενης «μακεδονικής» Σχολής, και η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου των αρχών του 15ου αι., που προαγγέλλει το έργο της περίφημης κρητικής Σχολής. Αυτή εκπροσωπείται στη συνέχεια από σημαντικό αριθμό εικόνων 15ου-16ου αι., πολλές από τις οποίες είναι ενυπόγραφες. Αναφέρονται χαρακτηριστικά η εικόνα της Δέησης, έργο του Αγγέλου, του σπουδαιότερου ζωγράφου του 15ου αι., η Βαϊοφόρος, η Παναγία «Madre de la Consolazione», έργο του Νικολάου Τζαφούρη, καθώς και η Άκρα Ταπείνωσις και ο Χριστός με τη Σαμαρείτιδα, πιθανά έργα επίσης του ιδίου, όλα των τελευταίων χρόνων του 15ου αι. Από τις υπόλοιπες εικόνες ξεχωρίζουν η Δευτέρα Παρουσία, των μέσων του 14ου αι., το εν Χώναις Θαύμα, του τέλους του 14ου αι., και η Ρίζα Ιεσσαί, του 15ου αι. Στο τελευταίο τέταρτο του 15ου αι. ανήκουν εξάλλου και τα δύο μοναδικά σπαράγματα τοιχογραφιών του Μουσείου. Εικονίζουν κεφάλια από την παράσταση του Οράματος του αγίου Πέτρου Αλεξανδρείας, που κοσμούσε τον κατεδαφισμένο σήμερα ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στην Καστοριά. Στην κλίμακα που οδηγεί στο ισόγειο εκτίθενται τέλος Συνοδικά γράμματα Πατριαρχών.
Ισόγειο
Εκτίθενται αντικείμενα μεταβυζαντινών και νεώτερων χρόνων, καθώς και εικόνες του 16ου-17ου αι. Πρόκειται για ιερατικά άμφια και εκκλησιαστικά σκεύη, τρίπτυχα, επίχρυσα δισκοπότηρα- με σημαντικότερο αυτό του αρχιερέως Θεολήπτου από τη Νάξο, ενυπόγραφο έργο του 1583-, πλακίδια από σταχώσεις Ευαγγελίων, ξυλόγλυπτοι σταυροί αγιασμού, πήλινες και ξύλινες σφραγίδες. Παρουσιάζονται επίσης κοσμήματα διαφόρων εργαστηρίων από χρυσό, ασήμι, χαλκό και ημιπολύτιμους λίθους, καθώς και αργυρά και επιχρυσωμένα εξαρτήματα φορεσιάς λαϊκής τέχνης, χρονολογούμενα στον 18ο-19ο αι. Από τις εικόνες αναφέρονται χαρακτηριστικά η Παναγία του Πάθους με σκηνές του βίου της και αγίους, των αρχών του 16ου αι., οι άγιοι Πάντες, του τέλους του 16ου αι., το Μαρτύριο της αγίας Παρασκευής, έργο του Μιχαήλ Δαμασκηνού, του 16ου αι., ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, έργο του Εμμανουήλ Λαμπάρδου, του τέλους του 16ου-17ος αι., ο άγιος Αντώνιος και σκηνές του βίου του, έργο του Γεώργιου Γαβαλλά, του 17ου αι., καθώς και ο Ενταφιασμός του Χριστού, έργο του Εμμανουήλ Τζάνε, του 1679.
Υπόγειο
Παρουσιάζονται εκκλησιαστικά και κοσμικά αντικείμενα και εικόνες, που χρονολογούνται στον 17ο-19ο αι. Κυριαρχούν έργα μεταλλοτεχνίας, όπως ανάγλυφα εικονίδια, περίαπτα και τάματα, σταυροί Αιθιοπίας, μικροτεχνήματα ρωσικής τέχνης, όπλα, περίαπτα και σφραγίδες και αντικείμενα λαϊκής μεταλλοτεχνίας νεωτέρων χρόνων. Εκτίθενται επίσης έργα αγγειοπλαστικής και κεντητικής, κοσμήματα ελληνικών λαϊκών ενδυμασιών και ξύλινες κασέλες λαϊκής τέχνης, ενώ σημαντική είναι και η ενότητα των χειρογράφων και εκδόσεων. Από τις εικόνες της αίθουσας αυτής αξίζει να αναφερθούν οι άγιοι Θεόδωροι έφιπποι, έργο του Νικόλαου Καλλέργη, του 1700, το όνειρο του Ιακώβ, των αρχών του 18ου αι., η Έγερση του Λαζάρου, έργο του Ιωακείμ Λαμπάρδου, των αρχών του 18ου αι., μία δίζωνη εικόνα, με την Παναγία και τους έφιππους αγίους, άγιο Γεώργιο και άγιο Δημήτριο, έργο του Δημητρίου Λιβά, του 1674, καθώς και οι άγιοι Ιάκωβος ο Αδελφόθεος και Νικόλαος με σκηνές του βίου τους, έργο του Στυλιανού Ρωμανού, χρονολογούμενο στα τέλη του 17ου-αρχές του 18ου αι. Αξιόλογη τέλος είναι η ομάδα των ρωσικών εικόνων του 18ου-19ου αι.
|
|
