Η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας με την αφορμή της επετείου των 100 χρόνων από την μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε το ιστορικό κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης, παρουσίασε την έκθεση "1917: Το Ισλαχανέ… βλέπει την πόλη να καίγεται" στον Πολυχώρο Πολιτισμού της πρώην Σχολής Τεχνών & Επαγγελμάτων Χαμιδιέ- Ισλαχανέ, έναν χώρο που επέζησε της πυρκαγιάς.

Η έκθεση αποτελείται από δύο μέρη, την φωτογραφική περιήγηση στην καιόμενη πόλη, από τη μια, και την υλική μαρτυρία μεθόδων πυρόσβεσης του παρελθόντος, από την άλλη.

Στο πρώτο μέρος της έκθεσης παρουσιάστηκαν 47 φωτογραφίες από τη συλλογή φωτογραφιών της Ψηφιοθήκης Αρχιτεκτονικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. Οι περισσότερες είχαν ληφθεί τις μέρες της πυρκαγιάς και απεικονίζουν την πόλη και τα χαλάσματα, τους ανθρώπους με τα υπάρχοντά τους και τις προσπάθειες πυρόσβεσης από τον συμμαχικό στρατό. Παρουσιάζονται και φωτογραφίες που λήφθηκαν κάποιους μήνες, έως έναν χρόνο, μετά την πυρκαγιά και απεικονίζουν πανοράματα της πόλης, έναν οργανωμένο καταυλισμό πυροπαθών με σχολείο, καθώς και τα μέλη της επιτροπής ανασχεδιασμού του σχεδίου της πόλης, με πιο γνωστό και ηχηρό όνομα τον Ερνέστ Εμπράρ.

Η περιήγηση στην καιόμενη πόλη πλαισιώθηκε από την προβολή του αρχαιολογικού ντοκιμαντέρ "1917. Η μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης" μια παραγωγή του πρώην Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Μακεδονικών και Θρακικών Σπουδών, 2012, σε σενάριο-σκηνοθεσία: Ελένη Στούμπου-Κατσαμούρη, αρχαιολόγος-σκηνοθέτρια, στο Υπουργείο Πολιτισμού. Η πυρκαγιά μέσα από σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφημένο υλικό από ελληνικά και ξένα αρχεία και τις αναλύσεις έγκριτων ερευνητών. Η ταινία αποτέλεσε τη συμμετοχή του Ινστιτούτου στην εκδήλωση του Υπουργείου Πολιτισμού «Περιβάλλον και Πολιτισμός 2012» σε συνεργασία με το Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης και συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα ταινιών μικρού μήκους του Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας το 2013.

Ακόμη στο οπτικοακουστικό υλικό της έκθεσης περιλήφθηκε η προβολή της προφορικής μαρτυρίας της κ. Βασιλικής Αθυρίδου-Αβαροπούλου, μιας θεσσαλονικιάς που έζησε την πυρκαγιά και, στο ξέσπασμά της, βρισκόταν στη γειτονιά του Ισλαχανέ. Μια πολύτιμη μαρτυρία που συνδέει άμεσα τον εκθεσιακό χώρο του Ισλαχανέ με την οδυνηρή εμπειρία της πόλης. Το κτίριο του Πολυχώρου τις μέρες εκείνες στέγαζε ακόμη το ορφανοτροφείο- τεχνικό σχολείο της μουσουλμανικής κοινότητας της πόλης. Την μαρτύρια συνέλεξε και μας παραχώρησε η δημοσιογράφος Σοφία Χριστοφορίδου.

Το δεύτερο μέρος της έκθεσης, αποτέλεσε ένα ταξίδι στην ιστορία της πυρόσβεσης, αλλά και της πυροσβεστικής υπηρεσίας, με τη συνδρομή του Πυροσβεστικού Σώματος της Ελλάδος. Η πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης έγινε η αφορμή για τη συγκρότηση του πυροσβεστικού σώματος στην πόλη. Η αποτίμησή της ανέδειξε την αναγκαιότητα αποστολής μιας διμοιρίας του Λόχου των Πυροσβεστών από την Αθήνα, τον πρώτο πυρήνα πυροσβεστών της πόλης, ώσπου να συστηθεί επίσημα, το 1932, η Πυροσβεστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης.

Το Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδος εξέθεσε τα προδρομικά, μουσειακά πια, μέσα πυρόσβεσης της εποχής, συμμετέχοντας στον εορτασμό των 100 χρόνων από την πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης. Οι χειροκίνητες αντλίες πυρόσβεσης που εκτέθηκαν, κατέδειξαν τη δυσκολία αντιμετώπισης των πυρκαγιών της εποχής και συνέδεσαν τη διαδρομή του Πυροσβεστικού Σώματος με την πόλη.

Η έκθεση αυτή πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Συλλόγου Υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού Βορείου Ελλάδος.



Εκπαιδευτικό πρόγραμμα



Στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που σχεδιάστηκε για τις επισκέψεις σχολικών ομάδων επιλέχθηκε η θεατροπαιδαγωγική προσέγγιση. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκε ως βασική μέθοδος, η τεχνική "Δάσκαλος σε Ρόλο" μία μέθοδο του Δράματος στην Εκπαίδευση. Πρόθεσή μας ήταν να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα διαδραστικό και πρωτότυπο ώστε μία έκθεση που αφορά μία μεγάλη καταστροφή, από τη μια να μην επιβαρύνει συναισθηματικά τη διάθεση των παιδιών και από την άλλη, να αποτελέσει μία βιωματική εμπειρία για τους μικρούς επισκέπτες.

Η συμμετοχή των σχολείων ήταν μεγάλη, καθώς περισσότεροι από 700 μαθητές συμμετείχαν στο πρόγραμμα και η αξιολόγηση θετική, σύμφωνα με τις απαντήσεις στα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν από τους συμμετέχοντες. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, διάρκειας μίας ώρας, με συμμετοχή κατά μέσο όρο 25 μαθητών κάθε φορά, σχεδιάστηκε για τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου και το Γυμνάσιο.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα χωριζόταν σε τρία μέρη:

• Ο εμψυχωτής σε Δάσκαλο σε Ρόλο, ενός Γάλλου στρατιωτικού της Γαλλικής Στρατιάς της Ανατολής, αφηγείται-ξεναγεί

• Παρακολούθηση αποσπάσματος ιστορικού ντοκιμαντέρ με εικόνες-αφηγήσεις-τραγούδια της εποχής

• Τα παιδιά σε ομάδες αυτοσχεδιασμού δραματοποιούν στιγμιότυπα εμπνευσμένα από τις φωτογραφίες της πυρκαγιάς