ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΕΚΘΕΣΕΙΣ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
 
Εκθέσεις
| Περιγραφή | | Εκθέματα |

Από την Εικονομαχία στη λάμψη των Μακεδόνων και των Κομνηνών

 
Ανάγλυφη εικόνα Παναγίας δεομένης, 11ος αι
Στην έκθεση παρουσιάζεται η τέχνη και ο πολιτισμός της μεσοβυζαντινής περιόδου (8ος-12ος αι. μ.Χ.), στη διάρκεια της οποίας η βυζαντινή αυτοκρατορία έφθασε σε μεγάλη πνευματική και καλλιτεχνική ακμή, ιδιαίτερα με τις δυναστείες των Μακεδόνων και των Κομνηνών.

Στόχος της έκθεσης είναι να επισημάνει τις αλλαγές που συμβαίνουν σε σχέση με την προηγούμενη, παλαιοχριστιανική εποχή. Οργανώνεται θεματικά και μεγάλο μέρος της αναφέρεται σε θέματα θρησκευτικού περιεχομένου και εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Η εικονομαχία, ο μοναχισμός και ο εκχριστιανισμός των Σλάβων από τους Θεσσαλονικείς αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο σχολιάζονται με πληροφοριακό υλικό. Το θέμα των νεκροταφείων που αυτή την περίοδο μεταφέρονται μέσα στις πόλεις, στις αυλές των ναών και των μοναστηριών, παρουσιάζεται με μία σειρά από ταφικές ανάγλυφες πλάκες. Με την καθημερινή ζωή και τη διοίκηση έχουν να κάνουν οι τελευταίες ομάδες εκθεμάτων της αίθουσας, τα κεραμικά, τα κοσμήματα και τα μολυβδόβουλλα.
  
 
Συντάκτης
Δ. Ναλπάντης, αρχαιολόγος
  
 

Ενότητες της Έκθεσης
 
- Ναοδομία
Στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική δεσπόζει ο νέος αρχιτεκτονικός τύπος του ναού με τρούλο, σε διάφορες παραλλαγές. Χαρακτηριστικό δείγμα του τρόπου οικοδόμησης των ναών αποτελούν οι εντοιχισμένοι πήλινοι αμφορείς, που εκτίθενται σε αυτή την ενότητα, καθώς και οι πήλινες πλίνθοι, με τις οποίες δημιουργούνται διακοσμητικά μοτίβα στους τοίχους των ναών.

- Διάκοσμος και εξοπλισμός των ναών
Το θέμα του διακόσμου και του εξοπλισμού των ναών παρουσιάζεται με πλούσιο αρχαιολογικό υλικό, αρχιτεκτονικά γλυπτά, ξύλινες και μαρμάρινες εικόνες, τοιχογραφίες, ένα χειρόγραφο ευαγγέλιο, επιγραφές και μία μαρμάρινη ναόσχημη λάρνακα. Ο νέος αρχιτεκτονικός τύπος ναού με τρούλο φέρνει σειρά αλλαγών και στο γλυπτικό διάκοσμο και στη ζωγραφική των ναών με την αποκρυστάλλωση του εικονογραφικού προγράμματος, όπου κάθε παράσταση ζωγραφίζεται σε συγκεκριμένη θέση μέσα στο κτήριο. Παράλληλα, μετά τη λήξη της εικονομαχίας γνωρίζει άνθηση και η γλυπτική, που επηρεάζεται από την αρχαία ελληνική μυθολογία και από την τέχνη της ανατολής.

- Ζητήματα διοίκησης και εκκλησιαστικής οργάνωσης
Εκτίθενται μολυβδόβουλλα κοσμικών αξιωματούχων και κληρικών. Πρόκειται για επίσημες σφραγίδες που χρησιμοποιούνταν για την επικύρωση των εγγράφων και είχαν δύο όψεις. Στη μία εικονιζόταν ο Χριστός, η Παναγία ή κάποιος άγιος και στη δεύτερη αναγραφόταν το όνομα και το αξίωμα του κατόχου.

- Κεραμική
Η κεραμική της περιόδου αυτής χαρακτηρίζεται από τη χρήση της εφυάλωσης, με την οποία η επιφάνεια των αγγείων γίνεται στεγανή. Η διακόσμηση των αγγείων είναι γραπτή, εγχάρακτη ή ανάγλυφη.

- Μυροβλησία
Εκτίθενται μεταλλικοί σταυροί-λειψανοθήκες και μολύβδινα φιαλίδια μύρου, με τα οποία οι προσκυνητές έπαιρναν μύρο από τα προσκυνηματικά κέντρα, όπως του αγίου Δημητρίου και της αγίας Θεοδώρας στη Θεσσαλονίκη.

- Νεκροταφεία
Τα νεκροταφεία αυτή την περίοδο μεταφέρονται μέσα στις πόλεις, στις αυλές των ναών και των μοναστηριών. Εκτίθεται μία σειρά από ταφικές ανάγλυφες πλάκες, που χρησιμοποιούνταν στο εσωτερικό των ναών για τη δημιουργία των ψευδοσαρκοφάγων, όπου ενταφιάζονταν κληρικοί και αξιωματούχοι.